Ở trong thị trường crypto, chắc hẳn mọi người đã nghe được nhiều liên quan về khái niệm cầu (bridge) giữa những blockchain với nhau và đồng thời chúng có trách nhiệm luân chuyển các tokens/coins của mọi người từ blockchain này qua blockchain khác.
Ở trong bài viết dưới đây, tienao.com.vn sẽ cùng tất cả mọi người tìm hiểu chi tiết liên quan về công nghệ EVM giúp những sản phẩm/ứng dụng nối tới và phát triển mạnh trên không chỉ 1 mà rất nhiều blockchain khác nhau. Và đồng thời hãy cùng nhau tìm hiểu vì sao nhiều dự án lại không sử dụng công nghệ EVM này để mở rộng quy mô.
EVM liệu có gây ảnh hưởng gì tới sự phát triển của blockchain không? Sau đây mọi người hãy cùng tìm hiểu chi tiết về những ưu điểm và nhược điểm của công nghệ EVM là gì nhá!
Xem thêm:
EVM là gì?
Ethereum Virtual Machine( EVM) là máy ảo Ethereum. Cũng có thể nghĩ theo một cách dễ hiểu hơn đó chính là những EVM sẽ đóng vai trò trung gian trong việc thực thi các smart contract (hợp đồng thông minh) ở trên mạng lưới Ethereum. Mỗi một Ethereum node cũng sẽ đều được trang bị một EVM riêng biệt, việc này sẽ hoàn toàn bảo đảm tính phi tập trung và bảo mật của mạng lưới.
Cơ chế hoạt động của EVM
Cũng giống như việc Software Developers bắt buộc phải sử dụng những IDE (Integrated Development Environment – Môi trường tích hợp như là Xcode hoặc Microsoft Visual Studio) sử dụng để đóng gói ứng dụng và viết code. Ngay sau đấy, những IDE này sẽ phiên dịch code sang thứ tiếng mà máy tính có thể hiểu được.
Solidity thành Bytecode
Những smart contract của Ethereum thông thường sẽ được viết ra bằng ngôn ngữ lập trình Solidity, nên là EVM sẽ đóng vai trò phiên dịch code sang thành bytecode. Bytecode giống như mã nguồn máy tính và trong đó sẽ được lưu lại những opcode (operation code) nhằm để mạng Ethereum có thể hiểu được trực tiếp và đồng thời thực thi lệnh điều khiển.
EVM Blockchain là gì?
EVM blockchain là những blockchain phù hợp với máy ảo Ethereum, việc này có nghĩa là với việc những smart contract của Ethereum cũng có thể được đi trên những blockchain đấy. Nghĩ theo một cách đơn giản hơn đó chính là, duy nhất chỉ cần điều chỉnh một tí, thì những Dapps (ứng dụng phi tập trung) trên Ethereum có thể chạy được trên EVM blockchain. Một vài thí dụ của EVM blockchain là Celo, Fantom, BSC, Avax C-Chain,…
Tổng TVL của thị trường DeFi
Tổng TVL của hệ sinh thái Ethereum
Vì là Ethereum hiện tại nó đang là hệ sinh thái đứng đầu với hàng trăm dự án từ bé cho tới to, với tổng TVL của cả hệ là $158 tỷ đô, trên thị trường DeFi chiếm hơn 65%. Việc này tức là hệ sinh thái Ethereum chính là một mảnh đất vô cùng màu mỡ màu mỡ và cũng có rất nhiều blockchain khác mong muốn được bridge tới đấy.
Trước lúc đi tìm hiểu chi tiết những blockchain nào hiện đang được tương thích EVM, chúng ta hãy cùng là việc này liệu có mang tới lợi ích gì cho đội ngũ phát triển cũng như người sử dụng dự án.
Lợi ích đối với người sử dụng
Cảm giác quen thuộc: Nếu như mà mọi người đã từng dùng những Dapps của mạng Ethereum, thì chắc hẳn sẽ làm quen được ngay lập tức với những sản phẩm ở trên EVM blockchain. Bởi vì là những nhà phát triển sẽ vẫn giữ y hệt tính năng và giao diện của chúng không khác một tí nào.
Giải quyết phí gas và tốc độ giao dịch: Ở thời điểm hiện tại, mạng lưới Ethereum hiện đang phải đối diện với rất nhiều hạn chế của nền tảng ví dụ như là tốc độ giao dịch rất chậm hoặc là chi phí giao dịch quá nhiều (đặc biệt lên tới $100 nếu mạng Ethereum bị tắc nghẽn, việc này rất thường xuyên xảy ra). Tất cả những việc này gây ảnh hưởng trực tiếp đến trải nghiệm của mọi người.
Hơn hết là những blockchain ra mắt sau thì sẽ nổi bật hơn rất là nhiều liên quan về công nghệ cũng như xử lý được phần nào những vấn đề vẫn còn chưa giải quyết xong của Ethereum. Bên cạnh đó khi tương thích EVM thì khả năng mở rộng của những blockchain này sẽ càng ngày càng được củng cố nhiều hơn.
Có thêm tiện ích và sản phẩm mới: Những blockchain mới này có lợi thế về mặt công nghệ, thì chắc hẳn sẽ có những ý tưởng rất mới được triển khai.
Thí dụ: dYdX chính là một sàn giao dịch derivatives (phái sinh) được thiết kế ra lúc đầu ở trên mạng Ethereum, nhưng khoảng thời gian sau đấy nó đã được triển khai trên mạng Starkware và đã vô cùng thành công khi chiếm trọn thị phần phái sinh của blockchain.
Lợi ích đối với Developers & Team dự án
Không mất thời gian làm quen: Đối với những developer dù có kinh nghiệm lâu năm hay là mới thì cũng đều vô cùng tốn thời gian để có thể làm quen và nghiên cứu kỹ càng với một ngôn ngữ lập trình mới. Nhưng mà hiện nay, với công nghệ EVM này, những dev có thể “nhảy” giữa những blockchain với nhau một cách dễ dàng, đơn giản hơn.
Nhận diện thương hiệu: Sản phẩm của team dự án khi được triển khai trên những blockchain khác, về giao diện sẽ có thể thay đổi tùy theo nhu cầu của dự án hoặc là được phép giữ nguyên. Vì thế cho nên mọi người thay vì lập một dự án mới toàn bộ, thì team chỉ cần một chút chỉnh sửa sao cho thích hợp là đã có thể triển khai được dự án trên Ethereum của mình lên trên EVM blockchain.
Sản phẩm sẽ được nhân rộng: Thay vì bị giới hạn ở trong một blockchain nhất định, thì sản phẩm của team sẽ được mở rộng ra những blockchain khác ⇒ Mở rộng sức ảnh hưởng và thu hút được nhiều users.
Phân tích về EVM Blockchain
Theo như ở phần trên, chắc hẳn tất cả mọi người đã EVM là gì và lợi ích của nó mang tới cho người sử dụng và dự án. Vậy thì hiện nay có các EVM blockchain nào trong thị trường crypto?
Hiện nay gồm có 2 loại EVM blockchain trong thị trường crypto đấy chính là:
Loại thứ nhất là: Các giải pháp layer 2.
Loại thứ 2 là: EVM blockchain chạy độc lập.
Các giải pháp layer 2
Hiện tại có vô cùng nhiều EVM blockchain. Nhiều nhất có thể kể tới những giải pháp layer 2 (layer-2 solution) dành riêng cho mạng Ethereum, bởi vì là chúng xây dựng trên nền tảng của Ethereum cho nên là dễ dàng có thể thừa kế ưu điểm và đồng thời khắc phục nhược điểm.
Tìm hiểu thêm về đặc điểm của các dự án Layer 2: Layer 2 là gì?
Các giải pháp layer 2 trên Ethereum
Như có thể thấy ở trong ảnh phía bên trên màn hình của mọi người , có toàn bộ những giải pháp mở rộng cho Ethereum. Tuy vậy nhưng mà mình chỉ đề cập tới các dự án nổi bật nhất và đồng thời đã có những thành công đáng được để ý tới gần đây:
- Starkware: Như đã nhắc tới ở thí dụ trước đấy, nền tảng Derivatives dYdX xây dựng trên Starkware và đã vô cùng thành công, tuy trước đấy là ở trên Ethereum thì không có nhiều sự chú ý. Vì thế cho nên Starkware đã gây dựng được tên tuổi của mình ở trong thị trường crypto và đã rất thành công.
- Arbitrum: Hiện có rất nhiều dự án chọn lựa blockchain này để có thể mở rộng sản phẩm và tên tuổi của họ, có thể kể tới một số tên nổi bật như AnySwap, Sushi, Synapse,…Nổi bật nhất đó chính là Curve Finance và Abracadabra hiện đang đứng đầu xu hướng DeFi 2.0.
Cũng có thể nói, những layer 2 của Ethereum hiện cũng đã có được những thành công nhất định khi những dự án trên Ethereum có thể triển khai cả nền tảng của mình lên trên các lớp giải pháp đấy. Việc này cũng thúc đẩy của tất cả các dự án layer 2 nói riêng và hệ sinh thái Ethereum nói chung.
Tham khảo thêm: Sự vươn lên của các Layer 2 trên Ethereum
Các EVM blockchain chạy độc lập
Khác hoàn toàn so với những dự án layer 2 trên Ethereum, những blockchain layer 1 xây dựng nền tảng và đồng thời thiết kế blockchain riêng cho nên chắc chắn nó sẽ có sự khác nhau. Thí dụ những EVM blockchain khác như là Fantom, Binance Smart Chain, Near Protocol, Avalanche, Harmony,…
1. Binanace Smart Chain (BSC)
Binanace Smart Chain là một thí dụ điển hình của một EVM blockchain có được vô cùng nhiều thành công với hơn $19 tỷ đô giá trị TVL, xếp hạng thứ 2 chỉ sau đúng có Ethereum.
Hệ sinh thái BSC có hơn 900 ứng dụng DeFi, trong đấy có hơn 50 dự án sàn giao dịch phi tập trung (DEXs). Và dự án DEX PancakeSwap chính là thành công nhất với hơn $5 tỷ đô TVL.
Tuy vậy nhưng mà, hơn 50 dự án DEXs trong hệ sinh thái BSC đa số là fork từ dự án khác qua EVM hoặc copy của nhau. Việc này vô cùng nghiêm trọng nó gây ra sự phân mảnh của TVL và đồng thời làm cho hệ sinh thái bị loãng, không cô đọng, khi mà users có tương đối nhiều sản phẩm giống nhau.
Tham khảo thêm: Tổng quan hệ sinh thái Binance Smart Chain (BSC)
TVL của PancakeSwap
2. Polygon
Polygon lúc đầu chỉ được xem là một giải pháp layer 2 của Ethereum mà thôi, tuy nhiên thì ở thời điểm hiện tại thì mạng Polygon trả phí giao dịch bằng MATIC (token chính của mạng Polygon), nên được xem nó là một blockchain tách biệt với Ethereum. Ở trong khoảng thời gian viết bài, Polygon đang có TVL là hơn 4.5 tỷ đô, cho thấy rõ rằng sự phát triển vô cùng nhanh cả chất lượng và số lượng của những dự án mới.
Ví dụ là dự án NFT marketplace OpenSea. Dự án này được phát triển trên Ethereum và đã vô cùng thành công, với volume tháng 8 năm 2021 lên tới gần 3.5 tỷ đô và trên Polygon với hơn 50 triệu đô. Việc này cho thấy rằng OpenSea đã chuẩn bị bắt đầu mở to thị phần và quan tâm tới lợi ích của người sử dụng khi mà họ dùng mạng Polygon thay vì Ethereum.
Chúng ta hãy cùng chú ý xem sắp tới liệu có sự dịch chuyển khối lượng từ Ethereum qua Polygon trên Opensea không nhá.
Tìm hiểu thêm: Tổng quan về hệ sinh thái Polygon
Hệ sinh thái Polygon
3. Near Protocol
Ở trên Near Protocol, dự án Aurora EVM được xem là một mảnh ghép vô cùng quan trọng, bởi vì Aurora EVM giúp Near Protocol tương thích với EVM. Việc này tức là Aurora có thể thu hút những Dapps về hệ sinh thái Near. Đặc biệt trong tháng 10, Aurora công bố cho cộng đồng những đối tác lớn như là Aave, Sushi, 1inch, Dodo,… sẽ phát triển sản phẩm của họ trên cả Near Protocol.
⇒ Near Protocol là một thí dụ cho EVM blockchain thông qua dự án Aurora. Vì thế cho nên chúng ta có thể thấy EVM vẫn đang là xu hướng và đồng thời còn rất nhiều dư địa để phát triển.
Tìm hiểu thêm: Tổng quan về hệ sinh thái Near Protocol
One page của dự án Aurora. Nguồn: Nearians_
Qua 3 thí dụ về EVM blockchain, mọi người có thể thấy những ưu điểm của việc được tương thích EVM. Có thể rút gọn chúng lại như sau:
- Thu hút được rất nhiều dự án: Ở thời điểm này sẽ tương tự như là trăm sông (các Dapps) đổ về một biển (các EVM blockchain). Được nhắc tới ở thí dụ trước đấy, sau lúc Aurora đã hoàn thành việc tương thích EVM vào Near Protocol, thì rất nhiều dự án đã ký kết hợp đồng với Aurora để được triển khai trên Near.
- Thu hút các nhà phát triển: Họ chính là những builder sẽ quyên góp vô cùng lớn vào việc phát triển hệ sinh thái về lâu hạn và xây dựng sản phẩm .
- Tận dụng được network effect của Ethereum: Hiện tại tất cả mọi người đều biết Ethereum đang là hệ sinh thái hơn nhất với hàng ngàn dự án lớn nhỏ của toàn bộ những mảnh ghép NFT cũng như là DeFi. Do thế, các dự án này đổ bộ sang blockchain khác sẽ đem theo cả thanh khoản cũng như người dùng, việc này sẽ tạo ra được tiếng vang lớn và thu hút rất nhiều sự chú ý trong cộng đồng.
Rủi ro và hạn chế của các EVM Blockchain
EVM blockchain có vô cùng nhiều ưu điểm và có thể xem là một công nghệ “bất ly thân”, nhưng liệu rằng có những nhược điểm hay hạn chế nào cho công nghệ này? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết nhé!
1. Giảm tính bảo mật & Rủi ro bị hack
EVM chính là một công nghệ giúp cho những dự án có thể triển khai được trên nhiều blockchain khác nhau. Tuy nhiên thì lúc bị tấn công liên chuỗi (cross-chain attack) như Poly Network vào tháng 8 năm 2021, việc này gây ra “chết trùm” và đồng thời thiệt hại sẽ vô cùng to lớn.
Những vụ hack/exploits mới nhất trong Q3/2021
2. Thanh khoản bị phân mảnh
Nếu dự án xuất hiện ở nhiều blockchain thì thanh khoản sẽ chỉ có mặt ở blockchain đấy và chúng sẽ không bao giờ liên kết lại được với nhau nữa. Tuy có bridge để di chuyển những token qua lại giữa những blockchain, nhưng mà lại có rủi ro bảo mật, hạn chế về phí và cả thời gian chuyển. Những ứng dụng DeFi nào mà thanh khoản ít thì nó sẽ gây ra những ảnh hưởng vô cùng lớn đến trải nghiệm và lợi ích người sử dụng.
Ví dụ: Sushi đang xuất hiện tại 13 blockchain khác nhau, mọi người có thể sử dụng những mạng Polygon, Ethereum hay Arbitrum cũng tương đối ổn, các trải nghiệm của mọi người sẽ bị ảnh hưởng trên những blockchain còn lại có TVL khá là ít (dưới 100 triệu đô la).
Tuy nhiên ở thời điểm hiện tại thì có thể như thế, nhưng mà TVL ở các blockchain này có thể tăng ở trong tương lai nếu như mà có được sự chú ý từ người sử dụng hơn.
SushiSwap đang chạy trên 13 blockchain
3. Audit nhiều smart contract trên nhiều blockchain:
Càng ngày chi phí cho audit smart contract càng trở lên rất đắt, khi mà những dự án muốn gây dựng uy tín thì càng hiểu audit là một việc vô cùng cần thiết.
Theo Ulam (công ty ký kết hợp đồng với dự án Algorand), giá của việc audit smart contract trên Ethereum có thể giao động từ $7500 tới $45,000, và đồng thời còn có cả công ty đề nghị lên đến $100,000. Hình dung những dự án phải audit trên nhiều blockchain thì giá audit sẽ lớn đến cỡ nào.
2 kiểu dự án chạy trên nhiều EVM blockchain
Đặc biệt, mọi người cũng hay thấy sẽ có 2 kiểu dự án chạy trực tiếp trên nhiều nền tảng EVM blockchain:
1. Những dự án nhỏ
Đây là một dự án phát triển sản phẩm xuất hiện trực tiếp tại nhiều blockchain, việc này giống y như là 1 con dao có 2 lưỡi, có thể mọi người tìm thấy hidden gem, hoặc là dự án hiện chỉ là đang sử dụng việc này để có thể tạo ra một viễn cảnh tuyệt đẹp giống như mơ không khả thi.
Dễ có thể nhìn ra nhất, chủ yếu hạn chế của các dự án này là nguồn lực có hạn mà muốn cùng một lúc mở rộng ra nhiều blockchain, dẫn đến hậu quả vô cùng nghiêm trọng và chất lượng của sản phẩm có thể bị ảnh hưởng rất nhiều.
Ngoài ra, về lợi thế nghiêng chủ yếu đa số về mặt marketing khi mà chứng minh được tham vọng của cả team cũng như trình độ của đội ngũ, và đồng thời sản phẩm tiếp cận được nhiều tập users hơn nữa.
TVL của dự án Eleven Finance
Ví dụ: Dự án Eleven Finance yield farming đã mainnet từ cuối tháng 9 năm 2021 và hiện có mặt ở 5 EVM blockchains khác nhau đó là ( Polygon, BSC, Avalanche, OKExChain, Fantom). Mọi người cũng có thể thấy rằng TVL của dự án đã không có sự tăng trưởng mạnh.
ELE là một token chính của dự án Eleven Finance và hiện tại đang có market cap chỉ khoảng $3 triệu đô và FDV đang là $9 triệu đô. Việc này này cho thấy rõ rằng việc dự án không lấy về được nhiều giá trị về cho ELE token.
Hướng đi mà Eleven Finance đã chọn là mainnet trên nhiều EVM blockchain để có thể dễ dàng mở to dự án. Tuy nhiên thì nhìn vào những chỉ số cho thấy rằng có thể đang hoạt động vẫn chưa được hiệu quả. Tuy vậy, ở giai đoạn đầu dự án thì vô cùng khó để có thể lường trước được là nó có thành công hay không, thất bại hay không. Vì thế cho nên, chúng ta sẽ cùng nhau theo dõi tiếp dự án trong tương lai.
Eleven Finance
2. Đã có chỗ đứng ở trong một blockchain
Những dự án này hiện đã có những sản phẩm vô cùng thích hợp với yêu cầu của người sử dụng và được chấp nhận. Hiện tại việc triển khai sản phẩm tốt lên những dự án khác sẽ có vô cùng nhiều lợi thế:
- Sản phẩm tốt và được người sử dụng ủng hộ rất nhiều.
- Nguồn lực dồi dào khi đã thành công.
Thí dụ mới đây nhất đấy là việc Aave (nền tảng Lending số 1 về TVL trên Ethereum) đã đổ bộ lên blockchain Avalanche (có tương thích EVM ở C-Chain). Ngay trong ngày đầu tiên AaVe ngay lập tức đã thu hút 1 tỷ đô la giá trị TVL.
Cộng với việc Aave được hhox trợ từ chương trình Avalanche Rush (incentive program của hệ Avalanche), vì thế cho nên là Aave hiện đang đứng số 1 về TVL trong hệ sinh thái Avalanche. Việc này làm cho những dự án native trên Avalanche bị đứng sau trước gã siêu to khổng lồ Aave.
Top dự án có TVL cao nhất trên Avalanche
Hiện tại, những blockchain hiện mới đang ở trong quá trình thu hút sự chú ý người sử dụng và đồng thời dự án tới với hệ sinh thái của họ. Do đấy thị trường ở những blockchain này vẫn còn đang vô cùng mới và đồng thời lượng TVL vẫn chưa có nhiều. Nhưng mà mọi người có thể dự phóng trước việc gì sẽ diễn ra khi mà nguồn tiền chảy về các blockchain này.
Vì thế cho nên xu hướng xuất hiện ở nhiều blockchain (multi-chain) là một điều tất yếu khi mà những blockchain thế hệ mới có quá nhiều điểm ưu việt so với blockchain cũ.
Tìm hiểu thêm: Multi-chain là gì? Xu hướng, tác động & tiềm năng đầu tư
Non-EVM Blockchain là gì?
Định nghĩa
Khác hoàn toàn so với EVM blockchain, non-EVM blockchain là những Blockchain không tương tích với EVM. Có thể kể đến những non-EVM blockchain như là Avalanche X-Chain, Cardano, Algorand, Solana, Terra,…
Những non-EVM blockchain có đặc điểm chính là dùng ngôn ngữ lập trình smart contracts khác so với Solidity trên Ethereum, như là:
- Cardano dùng Haskell/Plutus.
- Solana dùng Rust/C/C++.
- Terra dùng Rust.
- Algorand dùng TEAL (Transaction Execution Approval Language).
Mọi người có thể thấy sẽ là vô cùng khó cho những dự án trên Ethereum có thể lên được các non-EVM blockchain. Nếu như mà muốn thì những dự án bắt buộc phải xây dựng lại từ đầu và đồng thời code theo ngôn ngữ smart contracts theo từng blockchain, sự việc này thì không có bất cứ một dự án nào muốn làm cả.
Lợi thế & Hạn chế
Vì là đặc điểm chính của những non-EVM blockchain là dùng ngôn ngữ lập trình smart contract khác nhau. Vậy nên chủ yếu hạn chế và lợi thế sẽ vây quanh việc này.
- Lợi thế: Những non-EVM blockchain sẽ có một cộng đồng developer riêng biệt và đồng thời họ còn sẽ được những chương trình ưu tiên để có thể thúc đẩy phát triển của cả hệ sinh thái. Lúc này, những sản phẩm trong hệ sinh thái sẽ tới từ chính cộng đồng developer này.
- Hạn chế: Một câu hỏi rất là khó của những non-EVM blockchain là làm như thế nào để có thể xây dựng được 1 cộng đồng developer siêu mạnh. Bởi vì họ là một builder chính của cả hệ sinh thái, cho nên là mỗi một non-EVM blockchain sẽ có một hướng phát triển cũng như chiến lược khác nhau.
Mình muốn đề cập tới ở phần tiếp theo 1 thí dụ cụ thể về non-EVM blockchain có hướng đi rất khác biệt đó là dự án Solana.
Điều gì giúp Solana thành công?
Solana là một dự án hiện đang thuộc top 6 thị trường blockchain, tuy không tích hợp EVM. Vậy EVM liệu có phải là một chìa khóa quan trọng có thể giúp cho blockchain phát triển hay là không?
Hệ sinh thái của Solana bắt đầu từ năm 2021 đã phát triển với một tốc độ choáng ngợp, và thậm chí là còn có những dự án được overvalued và giá của token hiện đang gặp phải các cơn sóng tùy chỉnh vô cùng sâu.
Hệ sinh thái Solana ở thời điểm hiện tại có nhiều dự án làm về bridge. Ví dụ có thể nhắc đến 2 dự án Allbridge và Wormhole, đóng vai trò chuyển qua lại các token giữa blockchain (BSC, Ethereum,Terra,…) và Solana. Tuy vậy nhưng mà những bridge này chỉ để dành riêng cho việc chuyển token qua lại giữa các blockchain, còn blockchain Solana hiện vẫn chưa trợ giúp hoàn toàn EVM.
Tham khảo thêm: Tổng quan về hệ sinh thái Solana
Để có thể thực hiện hóa tương lai tương thích EVM, Solana đang ký kết hợp đồng với Neon Labs để có thể giúp blockchain Solana thu hút sự chú ý những Dapps từ các blockchain khác. Dự án trên Ethereum có thể viết smart contracts trên nền tảng Neon để có thể kết nối với Solana.
Các dự án chạy trên Solana
Từ lúc đầu Solana đã có kế hoạch là sẽ tạo ra một hệ sinh thái riêng biệt và nó tự phát triển, thay vì sử dụng EVM để lôi kéo những developer cũng như dự án trên Ethereum khác từ phía bên ngoài vào.
Các dự án chạy trên Solana
Mọi người có thể thấy, DeFi trên Solana hiện tại đang phát triển vô cùng mạnh với hơn 13 tỷ đô giá trị TVL, dẫn đầu chính là dominance với Saber hơn 15%. Ở trong danh sách ở phía bên trên gồm có tất cả 26 dự án, tuy nhiên chỉ có 2/26 dự án đấy là có mặt ở những blockchain khác và đồng thời không nằm trong top 10.
⇒ Điều này cho thấy sự “lép vế” trước các dự án chỉ tập trung vào Solana.
Dự án trong hệ sinh thái Solana có điểm trừ đó là vẫn chưa có sản phẩm thực sự chất lượng giống như những blockchain khác. Tuy là có đầy đủ tất cả những mảnh ghép về DeFi, các dự án trong Solana vẫn chưa thu hút được nhiều giá trị cho dự án cũng như chưa có sự tối ưu về sản phẩm. Ví dụ là hiện tượng những dự án có TVL cao tuy nhiên thì giá token lại không tương thích.
Trừ những điểm trừ và điểm cộng kể ở phía bên trên, mình sẽ nêu ra cho mọi người một vài việc mà Solana hiện đang làm vô cùng tốt để có thể phục vụ cho cộng đồng phát triển dự án.
Ngôn ngữ lập trình smart contract
Trước tiên phải nói đến ngôn ngữ lập trình smart contract của Solana là Rust, C và C++, nó đóng vai trò rất quan trọng đó là con hào Solana tạo ra để đi một hướng mà dự án Solana đã tạo ra và tách biệt hệ sinh thái với Ethereum.
Về cơ bản, Rust/C/C++ có một cộng đồng vô cùng lớn, và đồng thời lập trình viên nào cũng đã từng code những ngôn ngữ lập trình này. Hơn hết, những developer đã quyết định chắc chắn học Rust để có thể phát triển trên Solana và nếu như mà đạt được thành công thì họ sẽ ở lại dài hạn hơn với hệ sinh thái.
Solana hackathon – Cuộc thi dành cho các developer
Vì áp dụng ngôn ngữ lập trình Rush/C/C++ để viết smart contracts mà không phải Solidity, Solana đã tổ chức ra những cuộc thi Hackathon để nhằm thu hút sự chú ý của developers tới hệ sinh thái.
Solana Hackathon
Bắt đầu từ năm 2021, Solana đã tổ chức ra rất nhiều lần hackathon (cuộc thi này tổ chức ra dành cho những lập trình viên dự án) để có thể tìm ra và trao phần quà cho các dự án triển vọng và đồng thời có tài năng nhất. Solana Season mới đây đã được tổ chức vào tháng 6, tổng cộng có tất cả hơn 350 dự án và hơn 13,000 lập trình viên gia nhập.
Hiện tại đang diễn ra là sự kiện Ignition Hackathon (A global Solana Hackathon) có tổng giải thưởng lên đến $5 triệu đô la. Trong tháng 10 sẽ công bố kết quả của cuộc thi. Sau khi có kết quả được công bố tienao.com.vn sẽ cập nhật cho tất cả mọi người ngay lập tức.
Việc này cho thấy rằng sự cuốn hút của hệ sinh thái Solana cũng giống như sự quan tâm của Solana đến lập trình viên. Vì họ chính là những người builder đóng góp chính cho sự phát triển của cả hệ sinh thái.
⇒ Solana đang tầm nhìn phát triển những sản phẩm chất lượng và tốt trước. Sau đấy mở ra đón những dự án từ EVM blockchain qua, để tránh những trường hợp không đáng có đó là hệ sinh thái sẽ pha loãng và rời rạc vì có nhiều bản fork.
Cuối cùng, những nhà phát triển Ethereum chờ đợi Solana sẽ tích hợp EVM, bởi vì đây chính là một mảnh đất có cơ sở hạ tầng đầy đủ và đồng thời rất màu mỡ. Hơn nữa Network Effect (Hiệu ứng mạng lưới) của Ethereum và Solana tất cả rất là mạnh khi có những backers chất lượng và cộng đồng lớn .
Cơ hội của những dự án non-EVM blockchain
Cơ hội ở đây để dành riêng cho những dự án nào mà tập trung phát triển trên một blockchain nền tảng để có thể đạt được thành công trước, rồi mới triển khai trên các blockchain khác. Bài học từ những dự án ở trên Ethereum vô cùng thành công như là (Sushi, Curve, Aave, etc.), tuy vậy nhưng mà ở thời điểm bắt đầu xuất hiện smart contracts thì Ethereum chính là một chọn lựa tốt nhất.
Ở thời điểm hiện tại, Solana cũng giống như là những blockchain thế hệ mới khác như Algorand, Flow, Terra,Cardano,… là những nền tảng rất tiềm năng và có công nghệ vượt trội để có thể triển khai các Dapps. Vậy cơ hội của những dự án trên non-EVM blockchain thì sẽ ra sao?
Chú ý tới giai đoạn của một blockchain nền tảng, bởi vì mỗi một blockchain đều sẽ có những kế hoạch và chiến lược không giống nhau để hối thúc sự phát triển của cả hệ. Cũng có thể lúc đầu sẽ ưu tiên các dự án qua EVM hoặc tập trung chú ý vào dự án ở trong hệ sinh thái.
⇒ Tập trung chú ý vào một non-EVM blockchain để có thể có nhiều những cơ hội để thành công trong hệ sinh thái đấy. Thời điểm lúc này, dự án sẽ bước trước và lấy được thị phần của cả hệ sinh thái trước khi những dự án khác đổ bộ qua EVM.
Hiện tại những dự án trên Ethereum đang muốn được trở thành multi-chain và đồng thời chạy trực tiếp trên những blockchain đấy. Những blockchain này có những điều kiện là bắt buộc phải được tương thích EVM, trong khi đấy có vô cùng nhiều non-EVM blockchain.
Ở trong thị trường có các sản phẩm cross-chain và multi-chain như là Wallet, với rất nhiều các sản phẩm trợ giúp cả non-EVM blockchain và EVM.
- Từ góc nhìn người sử dụng, thì sản phẩm tương đương như Wallet sẽ đem tới nhiều lợi ích và tính năng hơn khi mà trợ giúp mọi blockchain hiện tại.
- Xét về góc nhìn rộng, Sushi và Wallet chính là 2 sản phẩm thuộc hai layer khác nhau vì thế cho nên rất khó để có thể so sánh chúng với nhau.
⇒ Tập trung vào một layer để giải quyết những vấn đề ở layer đó.
Có thể nhắc tới Sushi chính là một dự án vô cùng thành công ở trên Ethereum với hàng loạt tính năng và đồng thời đã xuất hiện tại 13 blockchain khác nhau. Về bản chất, Sushi đã là multi-chain, tuy nhiên không phải ở blockchain nào users cũng có thể được dùng toàn bộ những tính năng của Sushi.
Điển hình như sử dụng Sushi trên mạng Binance Smart Chain (BSC), mọi người sẽ không dùng được tính năng limit order (đặt lệnh chờ) ở trên Sushi. Đây chỉ là một thí dụ nhắc tới những tính năng bị hạn chế những dự án chạy trên nhiều nền tảng blockchain không giống nhau.
⇒ Tập trung vào sản phẩm phù hợp với users và market ở một blockchain.
Hạn chế và rủi ro của EVM blockchain được nói đến ở phần trước như là giá audit đắt đỏ, bảo mật, khả năng bị hack, nguồn lực bị phân tán, thanh khoản bị phân mảnh,…
⇒ Tập trung vào một blockchain và xây dựng sản phẩm trên chính nền tảng có sẵn của blockchain đấy.
Vì thế khi những dự án tập trung chú ý vào một blockchain thì chắc chắn sẽ có được vô cùng nhiều lợi thế và từ đấy trở đi khả năng thành công sẽ cao hơn so với việc phân tán tất cả mọi thứ và trở nên phức tạp.
Lời kết
Những EVM blockchain sẽ có được rất nhiều lợi ích từ phí Network Effect sẵn có của Ethereum, và ở trong tương lai khả năng vô cùng cao những non-EVM blockchain sẽ tương thích công nghệ này. Dưới đây chính là 5 ý chính của bài viết:
- EVM blockchain nhận được nhiều sự quan tâm, chú ý từ mọi người và đồng thời còn là bàn đạp cho sự phát triển của tất cả hệ sinh thái.
- Còn những non-EVM blockchain, thì trong tương lai khả năng rất cao là sẽ được tương thích. Việc này phụ thuộc hoàn toàn vào chiến lược của đội ngũ phát triển dự án blockchain.
- Tuy vậy nhưng mà giống như bridge giữa các blockchain, EVM luôn luôn đi đôi với rủi ro, hạn chế và phải cần cực nhiều công sức để có thể cải thiện trong một sớm một chiều.
- Solana chính là một dự án có chiều hướng đi khác hoàn toàn tuy nhiên thì cũng rất nhiều tiềm năng khi áp dụng ngôn ngữ lập trình nổi tiếng để viết smart contracts. Hơn hết, Solana tập trung phát triển hết sức hệ sinh thái của chính mình.
- Nếu dự án tập trung phát triển trên 1 hệ sinh thái thì sẽ có nhiều cơ hội để thành công hơn.
Dự án chạy duy nhất chỉ trên một blockchain sẽ bị cạnh tranh khốc liệt bởi các dự án từ những blockchain khác đi qua EVM. Tuy vậy nhưng mà không đồng nghĩa với việc những dự án chạy chỉ trên một blockchain sẽ bị lép vế trước những dự án đến từ hệ sinh thái khác. Điều này phụ thuộc vào chiến lược phát triển của mỗi blockchain.