Key insights:
- Layer 2 là một tên gọi chung cho những giải pháp phát triển trên layer 1 và đồng thời được kế thừa những đặc tính của layer 1 nhằm để phục vụ mục đích mở rộng.
- Bên cạnh đó Layer 2 còn có thể được phát triển ở bất cứ blockchain nào muốn đáp ứng nhu cầu người sử dụng ở quy mô to hơn.
- Ethereum hiện tại vẫn đang đứng đầu tiên về việc phát triển những giải pháp layer 2, trong đấy nổi bật nhất đó chính là giải pháp Rollup.
- Trong tương lai khả năng rất cao thị trường sẽ là sân chơi của Rollup, trong đấy vai trò của những dự án cross-chain bridge sẽ càng ngày càng quan trọng hơn.
Layer 2 là gì?
Layer 2 (hay còn gọi là L2) là tên gọi chung cho các giải pháp phát triển trên layer 1 và được kế thừa các đặc tính của layer 1 nhằm phục vụ mục đích mở rộng. Khác với lầm tưởng thường gặp là layer 2 chỉ dành cho Ethereum, layer 2 có thể được phát triển ở bất kỳ blockchain nào muốn đáp ứng nhu cầu người dùng ở quy mô lớn hơn.
Trong thực tế trừ Ethereum ra thì BTC còn có cả Lightning network giúp cải thiện tốc độ giao dịch. Bên cạnh đó cộng đồng BNB Chain cũng có kế hoạch mở to mạng lưới với những giải pháp layer 2 và còn nhiều chain khác có thể phát triển giải pháp layer 2 ở trong tương lai.
Vì sao layer 2 cần thiết?
Không phải ngẫu nhiên mà là đa số hầu hết người sử dụng nhầm giải pháp layer 2 chỉ để dành riêng cho mỗi Ethereum. Với hiệu ứng mạng lưới và những giá trị thu hút được vượt xa những chain còn lại, Ethereum đã chứng minh cho tất cả mọi người thấy rằng sự thành công của mình, tuy vậy việc đấy cũng làm nổi bật các hạn chế của mạng lưới.Mạng lưới tắc nghẽn, phí cáo là những điều mà người sử dụng rất hay gặp phải khi tham gia giao dịch vào mốc thời gian cao điểm ở trên Ethereum.
Thật ra không phải chỉ có mỗi Ethereum gặp vấn đề với việc mở rộng mà BTC cũng chỉ có khả năng xử lý được trung bình 7 giao dịch/giây. Những chain khác như Polygon, BNB Chain, Avalanche cũng hay bị tắc nghẽn trong khoảng thời gian cao điểm. Toàn bộ các vấn đề này vấn đề này làm tăng lên nhu cầu phát triển những giải pháp giúp mở rộng mạng lưới và một trong những giải pháp đó chính là layer 2.
Layer 2 giúp:
- Tăng khả năng giải quyết giao dịch, cải thiện trải nghiệm người sử dụng và đồng thời giảm tắc nghẽn mạng lưới.
- Gói nhiều giao dịch lại với nhau trở thành một giao dịch để có thể xử lý nhằm giúp cho người sử dụng dễ dàng tiếp cận hơn và giảm phí gas.
- Không cần phải đổi những đặc tính như phi tập trung hay bảo mật để có thể đạt được sự mở to vì layer 2 được phát triển ở phía trên mạng internet.
- Phát triển mạng lưới chuyên dụng thích hợp đối với mục đích của mạng và đồng thời có thể hoạt động trên một quy mô vô cùng lớn.
Bối cảnh hiện tại của Layer 2
Layer 2 có thể đem tới lợi ích rất lớn, và thậm chí đây có thể là một tiêu chí bắt buộc để những layer 1 đạt được đến tham vọng mở to. Tuy nhiên thì với bản chất được phát triển trên layer 1 và được kế thừa các đặc tính của nó, layer 2 chỉ cần thiết thực sự nếu như layer 1 cuốn hút được giá trị.
Việc phát triển layer 2 cho một blockchain layer 1 không có người sử dụng tương đối với việc giải một bài toán không bao giờ có. Để có thể xác định layer 2 của một chain có thực sự tài năng hay là không, mọi người cần phải phân tích thaatk kỹ càng tình trạng hiện tại của blockchain layer 1 mà layer 2 đó được phát triển ở trên.
Tìm hiểu thêm: Blockchain Layer 1 là gì?
Layer 1 không hỗ trợ smart contract
Layer 1 đã không trợ giúp smart contract. Hiện nay(hợp đồng thông minh) đáng để quan tâm, chú ý tới nhất đó là Bitcoin. Để giải quyết bài toán về khả năng mở rộng, Lightning network đã được phát triển. Lightning network là layer 2 của mạng lưới BTC dùng giải pháp payment channels (kênh thanh toán).
Trong mạng lưới mỗi một channel có thể giải quyết trung bình từ 250 tới 500 giao dịch/giây và đồng thời không giới hạn số lượng channel có thể tham gia mạng lưới. Với số lượng channel ở thời điểm hiện tại, theo như lý thuyết, Lightning network của BTC có thể xử lý từ 20 tới 40 triệu giao dịch trên mỗi giây.
Tất cả mọi người cần chú ý là con số ở phía bên trên chỉ có ở trên lý thuyết mà thôi, bài toán của Lightning network ở thời điểm hiện tại là làm sao để có thể phổ cập việc dùng BTC để trả chi phí trên quy mô lớn. Nếu như mạng lưới Bitcoin muốn phát triển theo hướng khác và BTC không được đồng ý thì Lightning network sẽ bị mất đi giá trị vì giải pháp payment channels phục vụ đa số chủ yếu cho mục đích thanh toán. Nếu như Lightning network không còn một chút giá trị nào, mạng lưới BTC sẽ quay trở về với bài toán lúc đầu liên quan tới vấn đề mở rộng.
Cũng có thể nghĩ, Lightning network giống như là một con đường 1 chiều mà BTC đã chọn nó để đi. Nếu thất bại, nó sẽ làm cho Bitcoin bị những đối thủ tới sau bỏ xa, nếu thành công, nó sẽ giúp cho BTC trở thành một đồng tiền được mọi người chấp nhận rộng rãi, nổi bật đó chính là những blockchain trợ giúp smart contract đang phát triển vô cùng nhanh ở hiện nay.
Layer 1 hỗ trợ smart contract
Xét 10 chain có TVL (giá trị tài sản khoá) nhiều nhất ở thời điểm hiện tại, cũng có thể thấy Ethereum hiện đang vượt quá xa những chain khác về chỉ số này, và đồng thời cả layer 2 của Ethererum cũng thuộc top 10 chain có TVL cao nhất.
Hiện những blockchain layer 1 khác vẫn chưa có layer 2, tuy vậy cộng đồng của một số dự án đã lên tiếng việc phát triển giải pháp này cho blockchain của mình. Tiêu biểu có thể nhắc tới cộng đồng BNB Chain đề xuất phát triển giải pháp sidechain để phục vụ cho cho các mục đích riêng biệt và Zk Rollup để tăng hiệu suất mở rộng.
Với vị trí là người đứng đầu và tiên phong cho tất cả những giải pháp layer 2, mỗi một bước đi của Ethereum có ảnh hưởng vô cùng lớn đến những blockchain khác. Như đã nhắc tới trong bài các giải pháp mở rộng Ethereum, giải pháp layer 2 Rollup chính là một giải pháp mở rộng có tiềm năng nhất ở thời điểm nay.
Về hiệu ứng mạng lưới, những dự án dùng giải pháp Rollup cũng được nhiều người ủng hộ nhất và các giải pháp Rollup cũng đang thu hút nhiều giá trị nhất trong tầm nhìn phát triển của Ethereum.
Rollup – giải pháp layer 2 được ủng hộ nhiều nhất hiện nay
Rollup có 2 hướng tiếp cận đó là Zk rollups và Optimistic rollups.
1. Zk rollups
Zk rolllups được coi là một giải pháp hoàn thiện hơn, tốt hơn nhưng do có độ khó kỹ thuật cao, những layer 2 dùng Zk rollups hiện tại vẫn chưa hỗ trợ EVM (máy ảo Ethereum). Layer 2 dùng giải pháp Zk rollups phải tự phát triển sản phẩm bắt đầu từ đầu, việc này làm hạn chế khả năng tiếp cận được tệp người sử dụng lớn của chúng.
Tuy vậy với những đặc tính ưu việt, giải pháp Zk rollups vẫn có mặt ở những dự án nổi bật và còn thu hút được rất nhiều giá trị như Loopring, dYdX, ZkSync. Hơn hết là, dự án ZkSync đã thông báo cho cộng đồng về việc ra mắt ZkEVM, một layer 2 riêng biệt dùng giải pháp Zk rollups trợ giúp EVM vào cuối năm 2022.
2. Optimistic rollups
Những layer 2 ở thời điểm hiện tại dùng giải pháp Optimistic rollups đang thu hút nhiều giá trị nhất, nổi bật trong số đấy chính là Optimism và Arbitrum One với TVL bỏ xa những layer 2 khác.
Arbitrum chính là một bộ giải pháp mở rộng layer 2 được Offchain-labs phát triển nhằm để giải quyết tất cả những vấn đề tắc nghẽn trên Ethereum.
Hệ sinh thái Arbitrum hiện gồm có:
- Arbitrum One: layer 2 chính là sản phẩm chính của Arbitrum dùng công nghệ Optimistic Rollups. Arbitrum One sẽ nâng cấp trở thành Arbitrum Nitro trong thời gian sắp tới nhằm cải thiện hiệu suất nền tảng hết mức có thể.
- Arbitrum Nova: Một chain riêng tập trung vào mảng social và gaming được phát triển dựa vào công nghê của AnyTrust và chia sẻ codebase với Nitro.
Ở thời điểm hiện tại Arbitrum One chính là layer 2 thu hút được nhiều giá trị nhất và đồng thời có một lượng lớn dự án đang phát triển bên trên.
Tương đương Arbitrum One, Optimism cũng là layer 2 dùng công nghệ Optimistic Rollups. Optimism giống y như Arbitrum One cả 2 đều thu hút được một số lượng lớn dự án tham gia phát triển phía trên.
Dự phóng về Layer 2
Với sự phát triển hiện tại của các giải pháp layer 2 cộng với lộ trình tập trung vào Rollup của Ethereum, khả năng vô cùng cao đó là ở trong tương lai thị trường sẽ là sân chơi của Rollup. Những dự án tiên phong nếu vẫn tiếp tục phát triển và giữ vững thị phần, chúng sẽ tạo động lực cho những layer 2 mới dùng cả giải pháp Zk Rollups và Optimistic Rollups tham gia cuộc đua, từ đấy tạo ra nhiều cơ hội thu nhập mới và thu hút nguồn tiền.
Không nhất thiết những layer 2 này phải bắt buộc ở trên Ethereum, chúng có thể hoàn toàn được phát triển trên Solana, Polygon, BNB Chain… Tuy vậy, việc xuất hiện của layer 2 là để giúp cho layer 1 tăng thêm khả năng mở rộng, vì thế cho nên chỉ những layer 1 thu hút được giá trị thực sự mới có thể phát triển lâu dài. Việc này không đồng nghĩa với việc là những layer 1 khác không thể nào theo “trend” và tạo ra những layer 2 cũng như token liên quan, nhưng mà trước khi tham gia những dự án này người dùng nên đánh giá thật kỹ càng những rủi ro.
Nếu như coi layer 2 là những mỏ vàng lớn thì cross-chain bridge chính là dụng cụ để đào vàng. Nếu như càng nhiều layer 2 xuất hiện với nhiều cơ hội mới thì nhu cầu dùng cross-chain bridge sẽ càng ngày càng nhiều. Dự án nào có chiến lược tiếp cận thị trường tốt và mô hình hoạt động sẽ có lợi thế vô cùng lớn so với những dự án khác.
Tuy vậy những dự án cross-chain bridge hiện tại là “miếng mồi ngon” cho những kẻ lừa đảo tấn công với nhiều vụ hack gây ra thiệt hại vô cùng lớn về tài sản người sử dụng. Có thể ở trong tương lai những vụ hack bridge này vẫn sẽ tiếp diễn.
Lời kết
Layer 2 chính là một giải pháp vô cùng quan trọng để mở rộng blockchain layer 1 đạt được quy mô nhiều hơn. Ethereum hiện tại đang dẫn đầu việc phát triển những giải pháp layer 2, giải pháp Rollup chính là nổi bật nhất trong số đó. Cuộc đua giữa những giải pháp layer 2 rất có thể sẽ càng ngày càng sôi động, náo nhiệt trong tương lai.