Đã có rất nhiều lời đồn về việc AI cuối cùng cũng có thể thay thế được những con người lao động cấp thấp này. Nhưng liệu công nghệ này có thể thay thế được vị trí giám đốc điều hành của công ty,liệu những người này được trả lương cao nhất hay không?
Vào tháng 8 năm ngoái, NetDragon Websoft,một công ty game trực tuyến có doanh thu hàng năm là 2,1 tỷ USD có trụ sở tại Hồng Kông , đã bổ nhiệm một giám đốc để lãnh đạo điều hành công ty con của mình.
Giám đốc Tang Yu mới, cớ trách nhiệm về tất cả các nhiệm vụ của một người đứng đầu trong công ty như: đưa ra quyết định lãnh đạo,xem xét và phân tích các cấp cao, quản lý nơi làm việc hiệu quả và đánh giá rủi ro.
Cô đã phải làm việc 24/7, không được ngủ và được trả 0 USD mỗi năm.
Thế nhưng cô không phải là con người. Yu là một người máy ảo được tạo ra để hỗ trợ bởi trí tuệ nhân tạo (AI).
Cho tới thời điểm hiện tại, việc có một giám đốc AI chưa gây ra đuuợc bất kỳ hậu quả thảm khốc nào đối với NetDragon Websoft. Trên thực tế thì kể từ khi cô được bổ nhiệm, công ty đã được hoạt động tốt hơn ở thị trường chứng khoán Hồng Kông.
Nguồn: Google Finance
Khi các công cụ của AI trở nên kiên cường mạnh mẽ hơn, nhiều chuyên gia tự động hóa đưa ra triết lý về việc một lượng công nhân lớn sẽ được thay thế.
Gần đây viện McKinsey Global đã đưa ra dự đoán rằng, 28% toàn bộ lực lượng lao động Mỹ tương đương với 45 triệu công nhân, vào năm 2030 sẽ mất việc làm do tự động hóa.
Hầu hết tất cả nỗ lực tự động hóa đều được tập trung vào việc loại bỏ cái gọi là công việc cấp thấp của công nhân và tài xế xe tải , nhân viên kho, công nhân chuẩn bị thực phẩm và trợ lý văn phòng. Gần đây vai trò như kế toán và nhà báo cũng đã được AI đe dọa.
Nhưng trong khi các CEO điều hành đứng đầu công ty được ca ngợi về ưu điểm cắt giảm chi phí của việc áp dụng AI, họ dường như hiếm khi được hướng sự chú ý về bản thân mình.
Nhiều lợi ích mà tự động hóa mang lại phần lớn đều được liên quan đến tài chính. Vậy tại sao giám đốc không bắt đầu bằng cách thay thế nhân viên được trả lương cao nhất .
Công dụng tài chính khi được thay thế giám đốc
Tại các công ty trong danh sách Fortune 500, mức lương trung bình của giám đốc hiện tại mỗi năm khoảng 16 triệu USD .
Trong vòng 45 năm qua:
- Lương trung bình của một giám đốc đã được tăng 1.460%
- Lương trung bình của người lao động chỉ được tăng 18%
Kết quả cho thấy giám đốc ngày nay được trả lương bình quân tương đương với 399 công nhân
Tại nhiều công ty lớn hơn, tỷ lệ này thường được cao hơn gấp nhiều lần: Chẳng hạn, vào năm 2021, CEO điều hành Andy Jasseey, Amazon, đã được nhận 213 triệu USD, bằng với mức lương của 6.474 nhân viên Amazon. Với số tiền này có thể đủ để bố trí nhân viên cho bốn trung tâm xử lí và hoàn thành các đơn hàng.
Nguồn: Viện chính sách kinh tế (2022)
Hầu hết tất cả các học giả kinh tế đã nghiên cứu về lương của giám đốc đều đưa ra kết luận, các CEO điều hành đều có “tiền lương” rất cao, theo thước đo năng suất họ đã kiếm được nhiều hơn so với những gì mà họ đã cống hiến.
Theo Nghiên cứu đã được chỉ ra , có một mối quan hệ được nghịch đảo giữa tiền lương của giám đốc và hiệu quả về hoạt động dài lâu của công ty.
từ năm 2006 đến 2015 Một nghiên cứu đã kiểm tra các CEO điều hành tại 400 công ty phát hiện ra rằng:
- Tại 20% công ty có giám đốc được trả lương cao nhất, khoản đầu tư của $ 100 sẽ được tăng lên $ 265.
- Tại 20% công ty có giám đóc được trả lương thấp nhất, khoản đầu tư của $ 100 sẽ tăng lên $ 367, cao hơn 38%.
Nguồn: Wall Street Journal, MSCI ESG Research
Một lý do cho thấy điều này là cơ cấu trả lương cho CEO điều hành khuyến khích các giám đốc theo đuổi lợi nhuận ngắn hạn hơn là tăng trưởng dài hạn.
Phần lớn hoa hồng của giám đốc phụ thuộc vào việc làm giả thông qua các thủ đoạn như mua lại cổ phiếu ,tăng các số liệu như thu nhập trên mỗi cổ phiếu. Kết quả cho thấy, các giám đốc thường được khen thưởng rất hậu hĩnh ngay cả khi công ty của mình đạt kết quả tài chính không như mong muốn.
Ví dụ như:
- CEO điều hành Warner Bros. Discovery, David Zaslav, giả thông qua các thủ đoạn tinh vi như mua lại cổ phiếu. Warner Bros. Discovery, David Zaslav, được mệnh danh là “giám đốc tồi tệ nhất 2022” và đã kiếm được 247 triệu USD tiền bồi thường vào năm 2021 sau khi thực hiện một số chiến lược sai lầm , khiến cổ phiếu của công ty bị giảm mạnh tới 37%.
- Giám đốc điều hành của Chris Nassetta, Hilton, đã kiếm được 55,9 triệu USD trong bối cảnh lỗ 720 triệu USD và tỷ lệ trống (Vacancy rate – tỉ lệ phần trăm những phòng còn trống hoặc không có người thuê) cao kỷ lục.
- CEO điều hành David Calhoun, Boeing, đã nhận được 21,1 triệu USD cho dù đã có kế hoạch bị sa thải 30.000 công nhân, để xảy ra nhiều vấn đề rất lớn tới phát sinh với máy bay phản lực 737 và khoản lỗ lên đến 12 tỷ USD.
Trong khi đó tiền lương của giám đốc ngày càng cao hơn và hiệu suất làm việc ngày càng kém hơn, công nghệ lại đang dần trở nên đáng tin cậy và rẻ hơn.
Việc thay thế các giám đốc bằng AI không chỉ tiết kiệm cho các công ty hàng triệu USD chi phí tiền lương, mà còn giảm thiểu được hoàn toàn các động cơ của cá nhân, thường dẫn đến những kết quả hoạt động yếu kém của công ty.
Nhưng liệu AI có thể thay thế được giám đốc hay không?
Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) được tổ chức vào cuối năm 2022 của tập đoàn quốc tế nhằm “kích thích về tăng trưởng kinh tế”, đã tổng hợp những báo cáo phân tích được khả năng tự động hóa ảnh hưởng đến nhiều ngành nghề khác nhau.
Các giám đốc (được phân loại là “CEO điều hành hàng đầu”) ngay bên cạnh những giáo sĩ tôn giáo. gần như đứng sau cùng,
Nguồn: Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD)
Nhà kinh tế của OECD,Marguerita Lane, nói với The Hustle: “Tôi có cảm giác rằng giám đốc sẽ là công việc cuối cùng được tự động hóa”.
Lane nói rằng, hầu hết các phần trong vai trò của giám đốc mà AI không thể nào sao chép được đều được bắt nguồn do sự tiếp xúc với con người: trở thành người có trách nhiệm giải trình, đưa ra tầm nhìn, đàm phán giao tiếp với công chúng,
Phần lớn công việc của giám đốc về cơ bản là đóng vai trò như một linh vật (mascot) của công ty và các mascot này khó nào có thể thay thế được bởi AI.
Nhưng điều đó cũng không có nghĩa là những yếu tố khác trong công việc của giám đốc không thể được tự động hóa.
McKinsey đã ước tính cho thấy khoảng 25% thời gian của giám đốc đều dành cho các nhiệm vụ mà máy móc và trí tuệ nhân tạo có khả năng sao chép được, chẳng hạn xem xét hiệu suất của tài chính, dự báo xu hướng, gửi email.
Một số giám đốc đã công khai thừa nhận rằng tự động hóa phần lớn công việc của họ bằng cách thuê người ngoài hoặc “khoán” trách nhiệm của họ cho những người lao động khác.
Cách đây vài năm,Christine Carrillo một doanh nhân người Mỹ, người tự cho mình là “giám đốc 20 giờ”, đã đăng tải bài viết trên Twitter, kể ra chi tiết cách mà trợ lý điều hành của bà, người được thuê tại Philippines với mức lương trung bình là 9.500 USD/năm, đã thực hiện 60% nhiệm vụ của mình, bao gồm:
- Tiến hành nghiên cứu thị trường quan trọng
- Xây dựng bảng lương
- tuyển dụng nhân viên mới
- Quản lý các mô hình gây quỹ
- soạn thảo cập nhật từ các nhà đầu tư
- Thu thập khách hàng tiềm năng
- Tạo mô hình tài chính
tại The New Statesman, Will Dunn sau này đã viết: “Nếu phần lớn vai trò của giám đốc có thể được thuê ngoài, thì điều này cho thấy nó cũng có thể được tự động hóa”.
Nguồn: The Hustle
Quá trình ra quyết định điều hành là một lĩnh vực tự động hóa về tiềm năng khác
Mỗi năm, các CEO điều hành sẽ đều đưa ra khoảng 3 tỷ quyết định. Các nhà phân tích đã chứng minh rằng, có mối liên hệ trực tiếp giữa hiệu quả của các quyết định này với hiệu quả tài chính của công ty.Do đó việc tối ưu hóa tỷ lệ đã đưa ra quyết định thành công được xem là ưu tiên hàng đầu.
Các giám đốc thường được gọi là những “thiên tài” trong việc đưa ra các quyết định. Nhưng họ cũng chưa bao giờ từng thừa nhận, tỷ lệ mà họ đã đưa ra quyết định là đúng đắn không phải là quá cao:
- Trong báo cáo của McKinsey cho thấy 72% CEO điều hành thừa nhận số lần đưa ra những quyết định đúng đắn ngang với những quyết định tồi tệ .
- Tại các công ty thuộc S&P 500, bình quân những việc đưa ra quyết định không hiệu quả dẫn đến thua lỗ 250 triệu USD hàng năm gây lãng phí nhiều cơ hội.
Các CEO điều hành càng ngày càng đang dựa vào sự trợ giúp từ các thuật toán và máy học để cải thiện tỷ lệ này.
Một lĩnh vực mới của máy học được gọi là tự động hoá quyết định tăng cường và thông minh quá trình đưa ra quyết định điều hành bằng cách “liên kết dữ liệu của các quyết định và kết quả”. Các công ty như Google , Alibaba và IBM đều đã được tham gia vào lĩnh vực này trong những năm trở lại đây.
Một số học giả đã nghi ngờ rằng, những công cụ này có thể là mô hình hóa sự phức tạp của việc giải quyết vấn đề điều hành.
Giáo sư tại Columbia Business School , hOded Netzer, chuyên về kỹ thuật khai thác văn bản, ước tính được các công cụ hiện tại có thể tự động“khoảng 30% – 40%” các nhiệm vụ của CEO điều hành. Nhưng ông đã lập luận việc ra quyết định của con người còn phụ thuộc vào nhiều tình huống thực tế mà AI không thể sao chép được.
Ông nói: “Để cho AI hoạt động, nó cần có rất nhiều dữ liệu. Công việc càng ít lặp lại thì càng khó thu thập dữ liệu. Mỗi quyết định điều hành yêu cầu các đầu vào và cân nhắc khác nhau, khiến việc áp dụng khung dự đoán trở nên khó khăn”.
AI sẽ nghĩ gì về những vấn đề này?
Các chuyên gia đã hỏi ChatGPT, suy nghĩ về khả năng AI sẽ thay thế giám đốc.
Nó thừa nhận rằng, không phải “trong tương lai gần” ít nhất bản thân chưa phù hợp với công việc này.
ChatGPT cho rằng các giám đốc sẽ khó thể nào bị thay thế (OpenAI).
Ngoài tính khả ra thì về công nghệ, có những rào cản khác đối với việc “thay thế” các giám đốc.
Một trong số đó là khả năng thương lượng và các giám đốc phải cực kỳ giỏi trong việc thuyết phục đuuợc cổ đông rằng họ là những người không thể không thiếu.
“Nếu có đề xuất thay thế họ bằng AI, giám đốc sẽ luôn có cách để bảo vệ quyền lợi của họ, giống như cách mà họ đã đàm phán lương”, OECD đến từ Lane cho biết.
Ngay cả khi AI có khả năng thay thế hoàn toàngiám đốc ,Lane vẫn cho rằng, các chuẩn mực xã hội sẽ đóng vai trò là lá chắn để bảo vệ cho công việc này.
“Nếu hai vai trò trong cùng một công ty được tự động hóa, một vị trí điều hành và vị trí còn lại là công nhân đầu vào, thì người sử dụng lao động vẫn sẽ triển khai tự động hoá nhân viên đầu vào trước tiên, do giá trị mà họ gán cho các giám đốc vượt xa giá trị của hầu hết mọi công nhân khác”.
Trong khi đó, phần lớn lực lượng lao động không hoàn toàn phản đối việc loại bỏ “CEO” của họ:
- Năm 2019 trong một cuộc khảo sát , 30% công nhân cho biết họ sẵn sàng thay thế giám đốc của mình bằng robot.
- Trong cuộc khảo sát do The Hustle thực hiện, 40% số người được hỏi tin rằng các giám đốc nên được tự động hóa hoàn toàn.
Vài năm trước,một tỷ phú người Trung Quốc tên là Jack Ma, nhà đồng sáng lập Tập đoàn Alibaba, đã đưa ra một giả thuyết ,tính logic và hiệu quả của AI cuối cùng sẽ tìm được đường vào văn phòng.
Ông đã đưa ra gợi ý trong 30 năm nữa, “một người máy rất có thể sẽ xuất hiện trên trang bìa của tạp chí Time với tư cách là giám đốc giỏi nhất”.
