[Đánh Giá] Hệ sinh thái Canto Network – EVM Chain

Không tổ chức những đợt airdrop ồn ào, không có những thông báo gọi vốn lớn, đồng thời  cũng vẫn chưa thiết lập Foundation đứng phía sau dự án, chủ yếu native token CANTO của blockchain phân bổ thông qua cộng đồng thông qua liquidity mining, staking. Sau giai đoạn phân phối lúc đầu, CANTO đã có mức tăng trưởng tương đối ấn tượng cho thấy nhu cầu dùng nhất định.

Canto Network vốn đã chính là một blockchain Layer 1 được xây dựng trên hệ sinh thái của Cosmos. Khác hoàn toàn so với các chain khác trên Cosmos chỉ có thể giao tiếp với nhau bằng cách duy nhất đó là qua mạng lưới IBC, đồng thời Canto Network còn là một EVM-chain, việc này cho phép người sử dụng có thể tương tác, trao đổi qua lại với Ethereum và các EVM-chain khác.

Từ nguồn lực của 2 hệ sinh thái lớn mạnh nhất ở thời điểm hiện tại là Cosmos và Ethereum, Canto thừa kế bảo mật của cơ chế đồng thuận Tendermint và dùng thêm lớp EVM-layer từ Cosmos-SDK. Canto Network đã xác định mục tiêu chính đó là phát triển dịch vụ DeFi minh bạch, dễ dàng có thể tiếp cận, phi tập trung và đặc biệt là MIỄN PHÍ.

Xem thêm: Canto Network là gì?

Để có thể thực hiện được những mục tiêu ở phía bên trên, đội ngũ Canto cung cấp cho người sử dụng trên hệ sinh thái những sản phẩm DeFi cơ bản hoàn toàn không mất một đồng phí nào, sau đấy mở to nhóm dự án này để có thể trở thành cơ sở hạ tầng công cộng không mất phí – Free Public Infrastructure (FPI). Đây chính là cách tiếp cận tương đối mới và hiện vẫn chưa có bất cứ một dự án blockchain L1 nào thực hiện.

Network Metrics

Khởi chạy bắt đầu từ tháng 8 năm 2022, Canto đang có hơn 106 triệu USD giá trị TVL sau hơn 6 tháng hoạt động. Vào đầu tháng 3 của năm 2023, dự án đã đạt ATH về TVL khi đạt mức 203 triệu USD. Nếu như mà đem ra so sánh với tất cả những chain khác thì con số này vẫn còn tương đối khiêm tốn. Tuy vậy nhưng mà, xét các blockchain trên Cosmos, Canto đã đạt vị trí thứ 4/23 chain được thống kê bởi DefiLlama chỉ với 14 protocol đang hoạt động.

Liên quan về mạng lưới của Canto, các chỉ số thật sự vẫn chưa nổi bật, chưa ấn tượng cho mấy. Tính tới tháng 3 năm 2024 Canto Network thực hiện hơn 3 triệu giao dịch và có 165,000 ví hoạt động. Cụ thể hơn:

• Tổng số lượng ví: 164,921
• Tổng số lượng giao dịch: 3,220,063
• Số lượng giao dịch trung bình mỗi ngày: 15,333
• Thời gian hoàn thành 1 block trung bình (avg block time): ~6 giây
• Số lượng validator: 144

Số lượng người sử dụng trên Canto còn vô cùng ít, do đấy số lượng giao dịch của mỗi một ngày cũng rất hạn chế. Với block time ở mức xấp xỉ 6 giây, Canto cũng chỉ có thể đạt được hiệu suất ngang hàng với các blockchain đời cũ ví dụ như Cronos, Polkadot, cũng giống như các blockchain khác trên Cosmos.

Con số này đã thua rất nhiều EVM chain khác như Polygon, Avalanche, Fantom cũng giống như các blockchain L2 của Ethereum như Optimism, Arbitrum… Ở khía cạnh này, Canto sẽ vô cùng khó để có thể cạnh tranh bởi vì các L2 mới như StarkNet, zkSync Era sẽ càng ngày càng tối ưu hơn và nhanh hơn rất nhiều về chi phí.

Số ví hoạt động và số lượng giao dịch hàng ngày trên Canto cũng đã từng tăng rất mạnh vào đầu tháng 2, cùng với thời điểm tăng trưởng của token CANTO cho thấy rõ rằng dự án cũng đã nhận được sự chú ý từ mọi người. Tuy vậy nhưng mà, Canto lại vẫn chưa thể nào có thể níu kéo lại được người sử dụng ở lại hệ sinh thái.

Hệ sinh thái hiện tại

Với việc giới thiệu mô hình Free Public Infrastructure (FPI), Canto cung cấp những sản phẩm cơ bản của DeFi hoàn toàn không mất phí. Điều này có thể giúp Canto Network có một hệ sinh thái đủ mảnh ghép cơ bản ngay từ đầu tuy nhiên thì có phần khép kín, những sản phẩm của Canto chiếm sóng tất cả hệ.

Những sản phẩm của Canto cung cấp gồm có:

• Canto Decentralized Exchange (DEX)
• Canto Lending Market (CLM)
• Canto Unit of Account (NOTE token)
• Canto Bridge

Trong đấy, chỉ có riêng đúng 2 sản phẩm Canto Lending Market và Canto DEX đã chiếm 103/107 triệu USD giá trị TVL, cho thấy rõ rằng hệ sinh thái đang phụ thuộc rất nhiều vào sản phẩm của đội ngũ Canto, vẫn chưa có nhiều builder tham gia vào quyên góp.

Hiện tại các dapp chỉ tập trung chú ý vào 2 mảnh chính đó là Lending và DEX, mới có thêm sự xuất hiện của nhóm Yield Aggregator song có thể thấy đây mới chỉ là một hệ sinh thái DeFi non trẻ, cơ bản.

Về Bridge, đến thời điểm viết bài đã có 545 triệu USD tài sản được người sử dụng bridge từ Ethereum sang Canto, chủ yếu trong đó là WETH, USDC và USDT. Khối lượng bridge cho thấy người sử dụng từ Ethereum cũng đã tương đối quan tâm chú ý tới Canto, tuy vậy nhưng mà từ cuối tháng 3 khối lượng bridge đã giảm vô cùng mạnh.

Khối lượng bridge từ Ethereum. Nguồn: Dune

Ngoài những sản phẩm cơ bản cung cấp bởi Canto, đã có thêm một dự án rất đáng để chú ý tới mới có là Velocimeter. Velocimeter chính là một phiên bản mở rộng sang Canto Network của Velodrome – dự án AMM lớn mạnh nhất trên Optimism.

Velodrome áp dụng và nâng cấp cơ chế ve(3;3) được khởi xướng bởi Andre Cronje, từ đấy trở đi chiếm vị trị đầu tiên trên Optimism. Đồng thời Token VELO cũng có tăng trưởng cũng rất kinh ngạc xấp xỉ 10x từ đầu năm 2023.

Bên cạnh đó Velocimeter cũng được kế thừa cơ chế ve(3;3) thông qua việc lock token quản trị FLOW. Khác hoàn toàn so với các AMM khác, trading fee từ một pool sẽ được dành cho những người tham gia vote cho pool tương ứng, yield từ Velocimeter dành riêng cho người cung cấp thanh khoản (LP) chỉ đến từ sự phát thải FLOW.

Trừ trading fee, các protocol đồng thời còn áp dụng thêm một khoản incentive (bribes) gồm rất nhiều loại tài sản như NOTE, ETH, FLOW… để có thể thưởng trực tiếp người sử dụng vote cho pool đó. Ý tưởng lần này là nhằm để khuyến khích FLOW holder vote cho các pool thanh khoản có thể tạo ra doanh thu, lợi nhuận cho dự án thay vì tốn FLOW vào các pool có một khối lượng giao dịch rất thấp.

Ve(3;3) hiện đang có biểu hiệu rằng sẽ quay trở lại, nhiều dự án dùng model này để có thể tối ưu thanh khoản. Trong đấy, cũng có thể nói Velodrome là một dự án đạt được thành công nhất, bởi vậy Velocimeter cũng vô cùng đáng để quan tâm chú ý, nhất là khi ở trong bối cảnh hệ sinh thái có rất ít dự án được build bởi đội ngũ bên ngoài Canto.

Xem thêm: Ve(3,3) đang quay trở lại và những điểm nhà đầu tư cần chú ý

Bên cạnh đó, trên Canto cũng xuất hiện tương đối nhiều dự án NFT, đa số chủ yếu đó là những bộ sưu tập (NFT collectible), và đồng thời đã có một dự án tên miền Canto (DNS For Canto). Hiện giờ NFT Marketplace lớn mạnh nhất trên Canto đó chính là Alto. Đồng thời đây cũng là một dự án free public, hoàn toàn miễn phí tất cả chi phí giao dịch và nhà sáng tạo tự mình đưa ra quyết định phí bản quyền trên mỗi một giao dịch.

Hiện tuy đã là NFT Marketplace lớn mạnh nhất nhưng mà Alto có khối lượng giao dịch không ấn tượng cho mấy. Do đấy, đầu tư NFT trên Canto sẽ chính là một hình thức đầu tư mang tính rủi ro vô cùng cao.

Một số ưu và nhược điểm của Canto

Canto Network có hướng tiếp cận người sử dụng tương đối đặc biệt thông qua các dịch vụ DeFi không mất phí. Không phải chỉ đơn giản là miễn phí trên những ứng dụng được phát triển bởi đội ngũ dự án, mà Canto đồng thời còn phát triển thêm một cơ chế đó chính là Contract Secured Revenue – CSR Fee Sharing.

Cơ chế này cho phép các dự án có thể chia sẻ phần trăm phí gas khi user tương tác với mạng lưới thông qua smart contract. Từ đấy, khuyến khích những dự án khác build trên Canto miễn phí phí giao dịch cho người sử dụng.

Mặc dù là mục đích tương đối giống với tiêu chí hoạt động của Canto, tuy vậy nhưng mà việc những dự án có nhiều tính sáng tạo từ bỏ chi phí giao dịch để có thể đổi lấy một phần phí gas sẽ là tương đối bất khả thi, và đồng thời việc này cũng có khả năng sẽ ảnh hưởng trực tiếp tới model hoạt động của dự án. Những dự án cũng có thể viết code không được tối ưu hoá để có thể nhận nhiều phí gas từ bên phía người sử dụng hơn, ảnh hưởng vô cùng tiêu cực đến những trải nghiệm người sử dụng.

Tuy là những DeFi protocol do Canto cung cấp toàn bộ là không mất phí nhưng mà bên cạnh đó thì cũng có nhược điểm. Canto DEX không được quản trị, không thể update và cũng chỉ có đúng duy nhất một phiên bản. Những protocol tất cả đều không có token, không thể nào thực hiện được những chương trình liquidity mining thu hút thanh khoản, trách nhiệm cao cả này lại dồn cho token L1 là CANTO.

CANTO vừa được dùng để làm phần thưởng cho các chương trình liquidity mining (LM) trên các protocol, và đồng thời vừa được dùng để trả thưởng staking cho các validator. Việc này làm cho CANTO có mức lạm phát vô cùng cao, bởi vậy đã tương đối nhiều những đề xuất quản trị (proposal) liên quan về việc giảm phần thưởng từ LM và giảm mức phát thải của CANTO.

Bên cạnh đó, Canto có một số điểm cho thấy rằng nguồn lực dự án đang có phần hạn chế. Twitter dự án chỉ được chạy duy nhất bởi một contributor do đấy chủ yếu nội dung đều là những bài retweet mà thôi. Đồng thời Canto cũng không dùng một logo chính thức và xuyên suốt trên các kênh media, cho thấy một điều rõ rằng dự án vẫn chưa đầu tư về branding. Và thậm chí là đã có các thành viên trong cộng đồng châm biếm, chế nhạo việc này.

Tổng kết

Canto có mục tiêu hoạt động rất khác biệt và vô cùng rõ ràng, tuy vậy nhưng mà động lực để phát triển duy nhất của hệ sinh thái hiện tại đang nằm ở sự tăng giá của token. Việc này chỉ phục vụ mục đích trong thời gian ngắn hạn do CANTO sẽ có mức lạm phát rất cao. Đồng thời Canto cũng rất cần những dự án có tính sáng tạo mới xây dựng trên hệ sinh thái này, và áp dụng model chia sẻ phí gas để khuyến khích những dự án.