Tiêu chuẩn Token là gì?
Tiêu chuẩn token (Token Standard) chính là một thuật ngữ mô tả chi tiết bộ quy tắc và đề nghị kỹ thuật của một loại tiền ảo, được sáng lập ra phụ thuộc vào từng blockchain khác nhau. Tiêu chuẩn token quy định phương pháp token được tạo ra, phương pháp hoạt động và tính chất, cho phép chúng có thể tương tác trực tiếp và chuyển đổi qua lại với nhau trong cùng một hệ sinh thái.
Thí dụ: Tiêu chuẩn token nổi tiếng của blockchain Ethereum là ERC-20. Trong khi đó, đối với BNB Chain là BEP-20.
Sự hình thành của tiêu chuẩn Token
Nếu như anh em muốn tìm hiểu được chi tiết sự hình thành của tiêu chuẩn token, thì trước hết cần phải hiểu được bối cảnh ra đời của tiền ảo.
Ngày mùng 3/1/2009, Satoshi Nakamoto tạo ra đồng Bitcoin thứ nhất dựa trêncông nghệ blockchain, đem tới một hình thái tiền tệ hoàn toàn mới – “tiền điện tử” hay “tiền mã hóa” và bắt đầu được một bộ phận người sử dụng biết tới.
Từ đấy trở đi đã có rất nhiều người biết tới, đánh dấu một bước ngoặt lớn trong hệ thống tài chính trên toàn cầu, nếu như anh em tham gia thì hoàn toàn có thể giao dịch trực tiếp với nhau một cách đơn giản và nhanh gọn lẹ mà không cần phải thông qua những tổ chức trung gian.
Mặc dù vậy nhưng mà ngoài những chức năng giao dịch, đầu tư và nắm giữ, ứng dụng của Bitcoin tương đối hạn chế so với tiềm năng của công nghệ blockchain. Thế nên là sau 60 tháng hoạt động, dựa vào ý tưởng lúc mới đầu của Bitcoin, mạng lưới Ethereum xuất hiện trên thế giới này, cho phép những nhà phát triển hoàn toàn có thể mở rộng ứng dụng của tiền ảo và đồng thời có thể xây dựng một hệ thống tài chính DeFi với lending, borrowing, staking… thông qua smart contract.
Smart contract chính là chương trình chạy hoàn toàn tự động giúp cho nhà phát triển có thể tạo và triển khai các token trên hệ sinh thái Ethereum, từ đấy trở đi mở ra khái niệm liên quan về tiêu chuẩn token. ERC-20 chính là tiêu chuẩn token thứ nhất và nổi tiếng nhất trên Ethereum, được đề xuất bởi Fabian Vogelsteller và đồng thời được hoàn thiện bởi một nhóm những nhà phát triển Ethereum vào cuối năm 2015.
Việc ra mắt tiêu chuẩn ERC-20 trên Ethereum đã có lợi cho rất nhiều người, nó mở ra những tiềm năng không có giới hạn cho công nghệ blockchain và đồng thời nó còn là tiền đề cho các chuẩn token sau này trên nhiều mạng lưới khác nhau có thể kể đến như ERC-721, BEP-20, SPL… Bằng phương pháp làm theo chuẩn token đã được đề ra từ trước, nhà phát triển không bao giờ cần phải phát minh lại cấu trúc mới. Cái thời gian đấy thì họ có thể làm được rất nhiều việc khác, vừa tiết kiệm được thời gian vừa có thể tập trung phát triển sản phẩm của mình.
Phân loại Token
Sau khoảng thời gian thuật ngữ “tiêu chuẩn token” được hình thành, thị trường crypto đã định hình token thành tất cả hai phân loại chính: Non fungible Token và Fungible Token.
Fungible Token
Fungible token chính là những token không phải duy nhất trên thế giới này và đồng thời có thể thay thế cho bất cứ một đồng token nào giống tên gọi. Theo như quan điểm cá nhân của mình Fungible token thường hay được dùng giống như phương tiện thanh toán hoặc có thể được sử dụng nhằm để lưu trữ giá trị trong một hệ sinh thái.
Thường thường một fungible token hay được phát triển dưới dạng smart contract trên một blockchain cùng chuẩn token tương ứng. Có thể kể tới một vài chuẩn token nổi tiếng cho các fungible token như SPL, ERC-20, BEP-20, TRC-20…
Thí dụ: 1 BTC có giá trị bằng bất cứ một đồng BTC nào khác lưu hành trên thị trường
Non Fungible Token
Non fungible token (hay NFT) chính là những token duy nhất và không bao giờ có thể bị thay thế bởi những token khác. Khác với fungible token, giá trị của mỗi NFT là không giống nhau bởi vì chúng đại diện cho từng vật phẩm, tài sản… riêng biệt.
Cũng có một cách hiểu đơn giản hơn, khi anh em có non fungible token, thì không thể nào có thể trao đổi ngang hàng (1 NFT cho 1 NFT) với người khác bởi vì là giá trị của chúng hoàn toàn khác nhau, không bằng một tí nào, thay vào đấy, anh em có thể bán hoặc gửi NFT và quy đổi sang giá trị tài sản tương đương.
Một vài chuẩn token NFT nổi tiếng có thể kể đến như BEP-721, ERC-721, ERC-1155…
Thí dụ: Bored Ape Yacht Club (hay BAYC) chính là bộ sưu tập gồm có tất cả 10,000 non fungible token (NFT), mỗi một NFT đều đại diện cho từng chú khỉ khác nhau từ phụ kiện, da, tóc, tới áo, vật phẩm đi kèm. Thí dụ như Alice và Bob mỗi người nắm giữ 1 NFT của BAYC, 1 NFT của Alice không thể nào có thể quy đổi bằng với 1 NFT của Bob vì giá trị của chúng khác nhau.
Tầm quan trọng của tiêu chuẩn token
Theo statista, thị trường crypto chứng kiến mức tăng trưởng rõ rệt, với số liệu báo cáo cho thấy, từ năm 2013 đến tháng 8/2023, số lượng token/coin đã tăng từ 66 đến hơn 9,300. Rất kinh khủng phải không.
Chính vì thế cho nên trong bối cảnh thị trường crypto không có tiêu chuẩn token, hơn 9,000 đồng token/coin trên có thể có những mục đích, định nghĩa, chức năng khác nhau. Việc này sẽ gây ra nhiều tranh cãi, sự hỗn loạn, hạn chế khả năng tương tác và trao đổi giữa chúng.
Hiểu một cách dễ hơn, trong đầu hãy liên tưởng blockchain giống như một game ở trong thế giới thực. Mỗi ứng dụng và dự án ở trên blockchain cũng giống như những nhóm người đang cùng chơi chung một game vui vẻ. Trong đấy, mỗi một nhóm sẽ có những quy tắc khác nhau. Trong nhóm này có một người cho biết “Để thắng trò chơi, chúng ta cần bảo bối A”, trong khi đấy một người khác trong nhóm khác cho biết rằng “Không, để thắng, chúng ta cần bảo bối B”.
Có thể nhìn thấy một cách rõ rằng nếu như mà mỗi một nhóm tự đưa ra quy tắc, quy định riêng, sẽ không dễ dàng gì để người gia nhập có thể biết và hiểu đúng những gì cần làm để hoàn thành, chiến thắng trò chơi.
Vì thế cho nên, trò chơi bắt buộc cần phải có chỉ dẫn chi tiết và quy định chung để toàn bộ mọi người đều có thể làm theo và hiểu. Nếu như mà trò chơi một khi có quy tắc chung như “Để thắng trò chơi, hãy có bảo bối X”, người gia nhập sẽ biết được chi tiết luật chơi, từ đấy có thể hoàn thành và tương tác trực tiếp với những khác và đồng thời thời có thể giành được thắng lợi.
Cũng giống như thế ở trong thị trường crypto, những ứng dụng, dự án cần phải làm theo tiêu chuẩn token của một blockchain nào đấy để có thể nói chuyện, tương tác trực tiếp với nhau một cách đơn giản, nhanh gọn hơn. Có thể kể tới một vài đóng góp, ý kiến của tiêu chuẩn token như:
- Khả năng tương thích: Bằng việc dùng theo chuẩn, những token/coin sẽ có chung một chức năng và cấu trúc…. Từ đấy trở đi có thể tăng thêm khả năng tương thích của token/coin, cho phép người sử dụng hoàn toàn có thể dùng, trao đổi chúng trên những nền tảng khác nhau.
- Khả năng mở rộng: Mỗi một chuẩn token được phát triển nhằm để phục vụ chức năng khác nhau có thể kể đến như nắm giữ, trao đổi… Việc này giúp được rất nhiều thứ, nổi bật nhất phải kể đến như nó giúp đa dạng hoá ứng dụng trong tài chính phi tập trung, từ đấy trở đi mở rộng tiềm năng của công nghệ blockchain.
- Tính minh bạch: Tiêu chuẩn token quy định mục đích và chức năng rõ ràng của từng một loại token/coin. Việc này đảm bảo được tính minh bạch khi giúp người sử dụng hoàn toàn có thể hiểu chi tiết liên quan về dự án và token mà họ đang quan tâm, chú ý.
Cơ chế hoạt động của chuẩn token
Theo như quan điểm cá nhân của mình thì thông thường mỗi một blockchain sẽ có chuẩn token khác nhau phục vụ cho mục đích và ứng dụng hoạt động trên đó. Chính vì thế cho nên, chuẩn token sẽ không cố định mà phụ thuộc vào tính năng, quy định, hoạt động của từng blockchain.
Thí dụ liên quan về một trong những tiêu chuẩn token nổi tiếng là ERC-20 trên blockchain Ethereum gồm có tất cả 6 hàm có thể kể đến như: allowance, totalSupply, balanceOf, transfer, transferFrom, và approve, trong đấy:
- totalSupply: Tổng số token được phát hành.
- approve: Chức năng kiểm tra chi tiết từng giao dịch và so sánh với tổng số token được phát hành để có thể đảm bảo đủ token.
- balanceOf: Giúp kiểm tra chi tiết số dư token ở trong mỗi một ví.
- transfer: Quản lý chặt chẽ việc chuyển token vào địa chỉ ví người sử dụng.
- transferFrom: Chức năng cho phép tất cả những người có, nắm giữ token đều có thể trao đổi trực tiếp với nhau.
- allowance: Kiểm tra chi tiết số dư token, từ đấy trở đi biết địa chỉ ví có đủ token để chuyển hay không.
Một một token đều phải bắt buộc làm theo nội dung của những hàm trên để có thể được xem là một token thuộc chuẩn ERC-20, từ đấy cho phép người nắm giữ có thể quản lý số dư, chuyển tiền, nguồn cung và gia nhập vào những hoạt động trên hệ sinh thái Ethereum.
Hạn chế của chuẩn token
Ở trong thị trường tiền ảo tiêu chuẩn token chính là một yếu tố không thể nào thiếu được. Mặc dù vậy nhưng mà, như tất cả mọi công nghệ khác, tiêu chuẩn token cũng có những hạn chế cần được nhìn nhận.
Một trong những hạn chế của chuẩn token đó chính là thiếu tính linh hoạt. Tại vì là tất cả những quy định và bộ đề nghị kỹ thuật của chuẩn token đã được cố định, việc này nó có thể hạn chế được khả năng điều chỉnh và sáng tạo những tiện ích của token. Từ đấy trở đi làm cho tất cả những nhà phát triển gặp nhiều trắc trở, khó khăn trong việc triển khai tính năng hay công cụ mới.
Hạn chế tiếp đó chính là sự có mặt của rất nhiều blockchain với những chuẩn token khác nhau. Điển hình như Ethereum (ERC-20), Solana (SPL), TRON (TRC-20)… Sự hiện diện của hàng loạt những chuẩn token có khả năng gây ra rất nhiều khó khăn, trắc trở cho người sử dụng ở trong việc dùng và lựa chọn chúng.
Cuối cùng, tới lúc mà có một tiêu chuẩn token mới được nêu ra, việc phát triển chuẩn token cũ để tương thích với bản cập nhật chính là một khoảng thời gian chuyển đổi rất khó, phức tạp, không phải chỉ có riêng mỗi dự án thôi đâu mà đồng thời nó còn ảnh hưởng trực tiếp tới người sử dụng, chi tiết:
- Đối với dự án: Quá trình ở phía bên trên đề nghị nhà phát triển của dự án bắt buộc cần phải có kiến thức và kỹ năng chuyên môn thì mới được. Không chỉ những thế mà nó còn yêu cầu dự án bắt buộc cần phải có đầy đủ tất cả nguồn lực để có thể cập nhật một cách nhanh nhất.
- Đối với người sử dụng: Khi khoảng thời gian chuyển đổi diễn ra, tất cả những ứng dụng có thể xảy ra sự cố hoặc gặp chút trục trặc trong quá trình cập nhật. Việc này vừa làm cho trải nghiệm người sử dụng bị gián đoạn vừa tạo ra lỗ hổng trong hệ thống ứng dụng, làm cho những hacker lợi dụng và tạo ra những cuộc tấn công như tấn công exploit, từ đấy trở đi có thể ảnh hưởng rất lớn tới tài sản của người sử dụng.
Đọc thêm: Top 6 vụ tấn công Exploit nổi bật nhất
Một vài tiêu chuẩn token nổi tiếng ở trên những blockchain
Hiện tại ở trong thị trường tiền ảo đang phát triển cực mạnh với những cố gắng, tiến bộ và tiêu chuẩn mới liên tục xuất hiện. Mỗi một cải tiến đều nhằm để xử lý tất cả những hạn chế của phiên bản tiền nhiệm và đồng thời đáp ứng những nhu cầu cụ thể của người sử dụng. Ngoài chuẩn token ERC-20 ra thì vẫn còn một vài tiêu chuẩn token nổi tiếng khác có thể kể đến như:
Tiêu chuẩn ERC-721 và ERC-20 trên Ethereum
Được biết tiêu chuẩn ERC-20 được đề xuất nhằm để có thể xác định rõ những tiện ích cơ bản của một token trên hệ sinh thái Ethereum. Những mà bên cạnh đó chuẩn ERC-20 vẫn còn có một vài điều không tốt cần phải được nhìn nhận như thông lượng thấp, tốc độ giao dịch chậm do nhu cầu người sử dụng cao…
Tiêu chuẩn ERC-721 chính là chuẩn token NFT, đại diện cho quyền sở hữu tài sản kỹ thuật số và tài sản vật lý của người sử dụng ở trên Ethereum.
Có thể kể tới một vài ứng dụng thực tiễn của ERC-721 như:
- Digital Art: Chuẩn ERC-721 đồng ý cho phép tất cả những nghệ sĩ có thể mã hóa tác phẩm của mình lên Ethereum và đồng thời có thể đăng bán chúng trên NFT marketplace như Opensea, X2Y2, Blur, Magic Eden…
- Collectibles: Giống như việc sưu tầm và thu thập vật phẩm ngoài đời thực, những token theo chuẩn ERC-721 hoàn toàn có thể được nắm giữ thành bộ sưu tập gọi là NFT Collectibles.
- Gaming: Đối với việc ứng dụng NFT vào lĩnh vực Gaming, người chơi có thể toàn quyền kiểm soát một cách chặt nhẽ những vật phẩm của mình mà không cần phải phụ thuộc vào bên thứ ba. Theo messati.io, vào năm 2021 tổng giá trị vốn hoá của NFT game đạt 7,63 tỷ USD, tăng đột biến 2.300% so với 2017.
Tiêu chuẩn BEP-721 và BEP-20 trên BNB Chain
BEP-20 và BEP-721 chính là những tiêu chuẩn token do Binance – một trong những sàn giao dịch tiền ảo hoành tráng, lớn nhất – giới thiệu và phát triển, phục vụ cho các token triển khai trên hệ sinh thái BNB Chain.
Theo như mình tìm hiểu thì BEP-20 có đặc điểm giống với ERC-20, trong khi BEP-721 hoạt động giống như ERC-721.
Ngoài những chuẩn nổi tiếng ở phía bên trên, một trong những phát triển mới nhất, hiện đại nhất của tiêu chuẩn token đến thời điểm hiện nay đó chính là ORC-20, chuẩn token mới chạy trên Bitcoin blockchain.
Tiêu chuẩn token SPL trên Solana
SPL chính là tiêu chuẩn token được phát triển bởi Solana, đặc biệt để dành cho những ứng dụng hoạt động ở trên hệ sinh thái này. Tiêu chuẩn token SPL hoạt động giống với chuẩn ERC-20, phục vụ cho các fungible token.
Không chỉ dừng lại ở đó, trên TRON blockchain, nền tảng cũng phát triển một cách mạnh mẽ chuẩn token đáp ứng nhu cầu trên hệ sinh thái của mình như TRC-721 (dành cho chuẩn NFT), TRC-10 (dành cho fungible token)…
Nếu như anh em thấy thông tin mình cung cấp là hữu ích thì hãy chia sẻ cho những anh em khác cùng biết nhé!
Xin chào và hẹn gặp lại anh em ở những bài viết tiếp theo.