Mã nguồn mở là gì?
Mã nguồn mở (open-source code) chính là mã nguồn được đăng tải công khai và trực tuyến (online) và đồng thời nó còn là một thành phần vô cùng quan trọng của công nghệ blockchain cho phép ai ai cũng có thể truy cập, xem và dùng một cách không mất phí. Những nhà phát triển hoàn toàn có thể sử dụng mã nguồn mở có sẵn để phát triển phần mềm riêng của mình, hoặc đề xuất thay đổi và thêm tính năng mới.
Trong đấy, mã nguồn (source code) là tập hợp tất cả những chỉ dẫn và câu lệnh được viết bởi lập trình viên bằng ngôn ngữ lập trình máy tính, nhằm để có thể xác định phương pháp hoạt động của một phần mềm (chương trình, ứng dụng…) bất kỳ.
Từ trước cho đến nay ở trong thị trường crypto, đa số những blockchain và giao thức (protocol) đều được xây dựng dựa trên hệ thống mã nguồn mở để có thể đảm bảo tuyệt đối tính minh bạch và công khai. Thường thường những dự án sẽ đăng công khai mã nguồn mở của mình trên Github, nền tảng lưu trữ và quản lý mã nguồn lớn nhất ở thời điểm hiện tại.
Phần mềm mã nguồn mở có ưu điểm gì?
Phần mềm mã nguồn mở có ưu điểm đó chính là tính hiệu quả và khả năng truy cập của nó. Như đã nhắc tới ở phía bên trên, ai ai cũng có thể xem, đề xuất sửa đổi hoặc dùng mã nguồn mở có sẵn để phát triển phần mềm cho riêng mình một cách tốt nhất. Việc này giúp được rất nhiều điều đó chính là:
- Tạo điều kiện cho sự hợp tác và chia sẻ kiến thức giữa các lập trình viên trong cộng đồng. Họ hoàn toàn có thể cùng nhau xem xét, đưa ra ý kiến để hoàn thiện mã nguồn một cách tốt nhất, phát hiện và giải quyết lỗi kịp lúc, từ đấy trở đi tạo ra phần mềm hiệu quả hơn và tốt hơn.
- Thúc đẩy sự sáng tạo và khả năng đổi mới thông qua việc đồng ý cho phép đề xuất thêm tính năng mới, hoặc phát triển ý tưởng mới dựa trên mã nguồn có sẵn.
- Tiết kiệm nguồn lực và thời gian hơn so với việc các nhà phát triển cần phải tự nghiên cứu kỹ và lập trình lại phần mềm từ lúc đầu.
Bên cạnh đó, việc dùng mã nguồn mở còn đem tới một vài lợi ích có thể kể đến như:
- Tăng cường bảo mật: Bằng phương pháp cho phép nhiều người quyên góp và xem xét mã nguồn, những lỗ hổng bảo mật có thể được phát hiện và khắc phục nhanh nhất, giúp cho nâng cao tính bảo mật của phần mềm.
- Khả năng điều chỉnh nhanh nhẹn, linh hoạt: Người sử dụng hoàn toàn có thể tự do mở rộng hoặc thay đổi những tính năng trên mã nguồn mở, từ đấy trở đi làm ra sản phẩm thích hợp nhất đối với mục đích và nhu cầu riêng của họ.
- Hiệu quả chi phí: Bởi vì là được phát triển hoàn toàn tự nguyện và dựa trên sự cộng tác của rất nhiều người, mã nguồn mở có một mức chi phí ít hơn rất nhiều so với những phần mềm thương mại (được cung cấp độc quyền bởi một bên thứ ba). Kết quả là làm cho giảm bớt đi tiền cho cả nhà phát triển dự án và người sử dụng cuối.
- Tính minh bạch và uy tín cao: Từ trước cho đến nay mã nguồn mở được đăng tải trên nền tảng công khai và hoàn toàn không mất phí, cho phép người sử dụng có thể tự do nghiên cứu và tìm hiểu một cách kỹ càng để hiểu chi tiết cách phần mềm hoạt động ra làm sao. Việc này góp phần tạo niềm tin cho người sử dụng đối với dự án.
Vì sao crypto lại cần mã nguồn mở?
Sự có mặt trên thế giới của công nghệ blockchain không phải chỉ phá hủy tất cả mọi nguyên tắc của hệ thống tài chính cũ, mà đồng thời nó còn chính là công nghệ cốt lõi để phát triển và xây dựng thị trường crypto. Chính vì thế cho nên Bitcoin và Ethereum (hai blockchain có thị phần lớn nhất ở thời điểm hiện tại) đều là những blockchain mã nguồn mở.
Blockchain có tính chất đặc trưng là minh bạch, phân quyền (decentralized), công khai. Việc này vô cùng thích hợp đối với những lợi ích mà mã nguồn mở đem tới như đã nhắc tới ở phía bên trên. Trong đấy, tính phân quyền của blockchain tức là:
- Từ trước cho đến nay không có bất cứ một thực thể tập trung nào được quyền kiểm soát chặt chẽ mạng lưới, đổi lại mạng sẽ được vận hành và duy trì bởi hệ thống các node phân tán trên toàn thế giới.
- Mã nguồn của giao thức blockchain được chia sẻ với trạng thái công khai, tất cả mọi người đều có quyền nêu ra đề xuất bổ sung hoặc chỉnh sửa liên quan về phương pháp hoạt động của nó. Chú ý rằng đề xuất đó vẫn bắt buộc phải trải qua quy trình xem xét và đánh giá kỹ lưỡng, nghiêm ngặt bởi những người giỏi hơn và có chuyên môn.
Blockchain đảm bảo tính phân quyền, công khai và minh bạch
Đây chính là phương pháp blockchain loại bỏ bên thứ ba tập trung (như ngân hàng trong hệ thống tài chính truyền thống) tuy nhiên vẫn tạo được niềm tin tuyệt đối cho người sử dụng. Không chỉ dừng lại ở đó nền tảng blockchain mã nguồn mở cũng khuyến khích nhà phát triển nên dùng tài nguyên sẵn có để xây dựng các ứng dụng phi tập trung (dApp) và đồng thời đáp ứng tất cả mọi nhu cầu của người sử dụng.
Thí dụ: Blockchain Ethereum tạo nên một ngành hệ sinh thái DeFi phát triển một cách mạnh mẽ dựa trên hợp đồng thông minh của nó. Những nhà phát triển hoàn toàn có thể dùng phần mềm mã nguồn mở của Ethereum để tạo ra ứng dụng hoặc blockchain riêng để trích xuất giá trị và kiếm tiền từ đấy.
Vì thế cho nên, mã nguồn mở có thể được coi là “công cụ” cần thiết để xây dựng blockchain và nền kinh tế vây quanh nó. Sự kết hợp ăn ý giữa blockchain và công nghệ mã nguồn mở là một ổ khoá để hướng đến tầm nhìn phân quyền và Web3, nhằm để có thể hủy bỏ sự kiểm soát và phụ thuộc vào các tổ chức trung gian.
Cách dùng mã nguồn mở ở trong crypto?
Phương pháp dùng mã nguồn mở của hai blockchain lớn nhất là Bitcoin và Ethereum.
Mã nguồn mở trên Bitcoin
Ngày mùng 8 tháng 1 năm 2009, Satoshi Nakamoto (người tạo ra blockchain Bitcoin) đã phát hành mã nguồn mở Bitcoin v0.1. Đồng thời đây cũng chính là sự kiện đánh dấu ứng dụng thứ nhất của mã nguồn mở trong crypto. Ở thời điểm hiện tại Bitcoin v0.1 đang được biết tới với tên Bitcoin Core.
Tính tới ngày 25 tháng 10 năm 2023:
- Đã có tất cả hơn 100 nhà phát triển đóng góp vào Bitcoin Core, theo dữ liệu từ GitHub (tại đây).
- Có rất nhiều ứng dụng mã nguồn mở được xây dựng trên cơ sở hạ tầng của Bitcoin, từ ví điện tử có thể kể đến như Electrum, Phoenix…, tới những bộ công cụ như Bitcoin Dev Kit, Lightning Dev Kit…
Trang Github của Bitcoin: https://github.com/bitcoin
Mã nguồn mở trên Ethereum
Theo như mình tìm hiểu thì Blockchain Ethereum đã chứng kiến tất cả sự tăng trưởng và mở rộng mạnh mẽ với hệ sinh thái DeFi rộng lớn xây dựng phía trên nó. Đây cũng chính là blockchain có cộng đồng nhà phát triển hoạt động mạnh mẽ, tích cực nhất, với:
- Hơn 3,000 dApp xây dựng trên mã nguồn mở của Ethereum (dữ liệu từ DappRadar), gồm có lending, game, DEX, wallet, NFT, liquid staking…
- Hơn 700 bản Đề xuất Cải tiến Ethereum (EIP), theo dõi tại đây.
EIP (Ethereum Improvement Proposal) chính là thành phần đóng vai trò không thể nào thiếu được ở trong việc quyết định cách blockchain Ethereum sẽ thay đổi hay bổ sung thêm tính năng mới nào để hoạt động hiệu quả, tốt hơn, phục vụ đầy đủ cho nhu cầu của người sử dụng và dApp.
Sau khi EIP được triển khai thành công viên mãn, những dự án hoàn toàn có thể dùng mã nguồn mở của EIP để xây dựng phần mềm, ứng dụng của riêng mình. Có thể kể tới một vài ứng dụng và EIP nổi bật như:
- Bộ sưu tập NFT “gây bão một thời” Bored Ape Yacht Club dùng chuẩn token ERC-721 được đề xuất trong EIP-721.
- Những ví smart contract như Gnosis Multisig, ConsenSys Multisig… dùng chuẩn token ERC-4337 được đề xuất trong EIP-4337.
- Chuẩn token ERC-20 được sử dụng nhằm để triển khai và phát hành Fungible Token trên hệ sinh thái Ethereum. Đa số tất cả những dự án xây dựng trên Ethereum đều dùng chuẩn token này.