Bạn đã trải qua hàng triệu chiến lược giao dịch, đọc hàng trăm các cuốn sách về trade coin, phát hiện ra được một hệ thống giao dịch thích hợp sau khi backtest vài trăm lần, bạn cho vào 1k và sắp có một giấc mơ tươi đẹp về x2,x3 lãi với thị trường điện tử.
Sự thật cay đắng là con mục tiêu đi đến x2,x3, đặc biệt là khi thị trường đi đang rất khó chịu như hiện, lại nhiều những gian nan. và một trong những khó khăn lớn nhất chính là những ảnh hưởng tâm lý.
Bẫy tâm lý trong tradinh(psychological traps) là những phương pháp suy nghĩ có xu hướng, thiên hướng nhất định,thường làm chúng ta mắc phải những lỗi lầm khi đưa ra quyết định trong giao dịch.
Điều đáng kinh ngạc là những bẫy tâm lý này là một cách bộ não chúng ta phản xạ để bảo vệ cơ thể, khi phải dối diện mọi sự tiêu cực trong tradinh, như tham lam, lo lắng , hay sợ hãi. những xu hướng tâm lý này sinh ra trong cơ thể để tiết kiệm năng lượng và thời gian.
sau đây là 8 bẫy tâm lý phố biến mà đa số những nhà đầu tư thường mắc phải:
1. Anchoring trap- Bẫy Neo
khi nói đến từ “neo’’, chúng ta sẽ nghĩ ngay đên cảnh mỏ neo của chiếc tàu mà các thủy thủ sử dụng để cố định khi chúng cập bến. tương tự như vậy, neo trong tâm lý chính là những đánh giá hay ấn tượng đầu tiên làm cho cảm xúc và tâm trí chúng ta bị “neo’’ mà khó thoát ra được.
Anchoring trap- Bẫy Neo
Nếu họ tin rằng’ bitcoin is kinh of crypto’’ ngay khi bạn vừa bước chân vào thị trường, chắc chắn bạn không nghĩ ngợi gì thêm mà sẽ đầu tư ngay vào bitcoin . Nhưng chúng ta đều biết là năng khiếu của một danh mục đầu tư là khả năng sinh tồn của nó. vì vậy không ai có thể chắc chắn được là những đồng coin hay bitcoin khác sẽ tốt hơn. điều đó chính là hiệu ứng của ‘bẫy’ neo.
2. Sunk cost trap- bẫy chi phí chìm
Chi phí chìm được người chơi hiểu là những chi phi không thể lấy lại được, chúng được lọc ra khi tính toán hiệu quả kinh tế. tuy vậy , cảm giác nhìn một đống tiền ‘ ra đi’ trước mặt mình mà không làm được gì là một cảm giác rất là khó chịu đối với những nhà đầu tư. thay vì lựa chọn một số phương án thay thế khả quan hơn thì họ thì họ thường có tâm lý “ tận dung’’ khoản đầu tư đó.
Sunk cost trap- bẫy chi phí chìm
Thí dụ khi bạn đã chọn mua bitcoin, phí giao dịch mà sàn thu của bạn là chi phí chìm mà chúng ta đang nói đến. cho dù khoản đầu tư của bạn lời hay lỗ thì khoản phí này cũng sẽ không lấy lại được. do đó nếu số tiền đầu tư của bạn vừa hoàn vốn sau đợi giảm mạnh của thị trường bạn sẽ làm như thế nào?
Trong hoàn cảnh này, nếu bạn chấp nhận bán đi số coin đó có nghĩa là bạn đã mất đi khoản chi phí giao dịch đó. thường ngày , các nhà đầu tư thường không đồng ý với kết quả như vậy, họ thường đợi đến khi thị trường tăng lại và giữ coin. nhưng sự thật, mất bao nhiêu thời gian để thị trường lại tăng và liệu có như bạn nghĩ không đó là cả một vấn đề quan trọng. bẫy chi phí chìm lợi-hại như thế đấy!
3. Confirmation trap – Bẫy thiên kiến xác nhận
nếu bẫy neo khiến người chơi có xu hướng tư duy theo đánh giá hay ấn tượng ban đầu, thì bẫy thiên kiến được xác nhận là bẫy tâm lý khiến người ta có khuynh hướng tập trung suy nghĩ vào những thông tin có cùng nhận định và đánh giá với họ. dù hiểu rằng chẳng ai muốn thừa nhận sai lầm của mình, tuy vậy, việc tìm hiểu và chỉ chú ý vào những chứng cứ “ có lợi’’ cho mình vo hình chung làm cho những nhận định của bản thân bị chênh lệch.
Confirmation trap – Bẫy thiên kiến xác nhận
Tìm lại ví dụ của bẫy neo về nhận định: “ bitcoin là đồng coin quyền lực nhất’’, khi bạn tin và những điều đấy, bạn có khuynh hướng tìm kiếm những chứng cứ bổ sung, trợ giúp cho kết luận đó và không để ý đến những tư duy trái ngược. nhưng thực tế mỗi chúng ta đều biết ‘ đồng coin quyền lực nhất’ nó chỉ là một khái niệm tương tự mà thôi.
4. Bẫy Mù – Blindness trap
Có bao giờ bạn ‘chán nản’ bỏ mặc những số tiền của mình vì thị trường không như mình mong muốn ? dù thị trường không có chuyện gì xảy ra bạn đã bao giờ theo giõi bảng giá 24/7 chưa ? toàn bộ những điều trên là biểu hiện của bẫy mù.
Bẫy Mù – Blindness trap
Thế giới luôn không theo như mong muốn chủ quan của chúng ta, thế nên việc bạn “ mất ăn mất ngủ’’ hay ‘ mặc xác ‘ những khoản đầu tư để theo dõi chúng thì cũng không bao giờ thay đổi được điều gì cả. để bảo vệ những khoản đầu tư của mình viêc duy nhất chúng ta có thể là bây giờ là tập trung đúng lúc để có được những quyết định kịp thời.
Khi thị trường nóng lên thì các nhà đầu tư chuyên nghiệp thường tập trung vào, đặc biệt là kinh tế nóng hổi- xung quanh những sự kiện tài chính như sự kiện halving, cuộc chiến trung-mỹ,v.v… hoặc dùng công cụ whale alert để biết những biến động do cá mập chuyển một số coin lớn.
5. Bẫy Tương Đối – Relativity Trap
vì sao những quyển sách làm giàu càng ngày càng tăng , những người đọc mấy cuốn sách đó cũng rất nhiều , nhưng tỉ số người giàu lại không tăng lên? đấy chính là vẫn đề của bẫy tương đối! bạn không thể trở thành một warren buffett hay ngô bảo châu chỉ vì bạn đã làm theo cách mà họ đã làm ,hay đã từng đọc những quyẻn sách của họ.
Bẫy Tương Đối – Relativity Trap
Đơn giản vì họ có nắng lực, điều kiện,hoàn cảnh khác hoàn toàn so với chúng ta. bẫy tương đối luôn làm cho họ có khuynh hướng ‘ đồng bộ’ chúng ta với những người khác, và tất nhiên ,sự thật không phải là như thế.
Vì vậy, đừng áp đặt cách giải quyết của một ai đó hay suy nghĩ của người khác lên vấn đề của bản thân mình một cách mù quáng. và hãy suy nghĩ thật kĩ trước khi làm một việc gì đó cho riêng mình . và bạn đừng quên kế hoạch dài hơi là hãy khám phá bản thân để biết thứ mình cần và đâu là những thứ hợp với mình nhá!
6. Bẫy Hưng Phấn Thái Quá Irrational Exuberance Trap
Có một sự thật rằng là hành động hay những bài phân tích kỹ thuật giá đều được đúc kết từ các phản ứng của thị trường trong quá khứ . tuy vậy nếu chúng ta biết rằng thị trường hoạt động theo phản ứng và lòng tin của các nhà đầu tư , việc các nhà đầu tư càng ngày càng thông minh và thị trường trở nên ổn định hơn khiến cho thị trường trong quá khứ và hiện tại khác nhau hoàn toàn.
Bẫy Hưng Phấn Thái Quá Irrational Exuberance Trap
Nếu bạn nắm chắc ‘ bài vở’ ,100% bạn sẽ tự tin về quyết định đầu tư của mình. tuy vậy, những sự kiện vĩ mô, bong bóng , quá mua không thể đoán trước vẫn luôn hiện hữu. vì vậy, nếu bạn có tự tin và hưng phấn đến đâu đi chăng nữa thì hãy luôn chuẩn bị cho trường hợp xấu nhất!
7. Bẫy Khẳng Định Giả – Pseudo Certainty trap
Chúng ta vẫn luôn hiểu rằng lợi nhuận luôn đi đôi với rủi ro, lợi nhuận càng to thì rủi ro càng nhiều. khi đấy, mục tiêu của nhà đầu tư là tìm những list đầu tư ‘ tối ưu’ nhất dựa vào “ khẩu vị rủi ro’’ ( risk appetite) của các nhà đầu tư.
Bẫy Khẳng Định Giả – Pseudo Certainty trap
Khi các khoản đầu tư đang tương đối ổn định , tạo lên nhiều lợi nhuận, để bảo vệ những khoản đầu tư của mình nhà đầu tư sẽ có khuynh hướng chọn cách an toàn hơn. nhưng nếu danh mục đầu tư đang trong đợt thua lỗ thì những quyết định của họ sẽ bị rủi ro hơn. dẫ biết đó là tâm lý chung của con người , nhưng không phải là một quyết định đầu tư đúng đắn!
8. Bẫy Vượt Trội – Superiority trap
nếu bẫy mù có thể làm cho chúng ta ‘ thờ ơ’ trước chuyển động của thị trường,thì bẫy vượt trội cũng có thể làm được như vậy. Khác với bẫy mù đây là bẫy hay xảy ra ở những nhà đầu tư có kinh nghiệm tương đương.
Bẫy Vượt Trội – Superiority trap
Khi chúng ta đã tự tin là mình đã quá hiểu thị trường, biểu đồ như vậy thì tương lai chắc chắn phải như thế. Tuy vậy, sự thật là thị trường không tuân theo bất cứ quy tắc nào hay không bao giờ làm theo cách mà chúng ta nghĩ , mà vận hành theo cách riêng của nó.
Bạn hiểu thị trường, tôi tin bạn, nhưng hãy bảo rằng bạn hiểu thị trường khoảng 95 – 98% thôi. Không có gì là tuyệt đối, nhất là thị trường!
Guy Spier đã từng nói: “Đầu tư là cách dễ nhất để bộc lộ những khiếm khuyết về tâm lý của chúng ta”. Vì vậy, học cách kìm chế và quản lý cảm xúc vẫn luôn là bài học đầu tiên, nhất là khi bạn đưa ra quyết định đầu tư.