DAO giúp những thành viên có thể đơn giản tiếp cận, kiểm chứng và tham gia vào các quyết định của tổ chức. Hiện DAO đang càng ngày càng phát triển mạnh mẽ và mở rộng trong nhiều lĩnh vực. Trong bài viết dưới đây mình sẽ giải đáp cho anh em những câu hỏi như:
- DAO là gì? Bối cảnh hiện tại của DAO trong thế giới Crypto.
- Phân loại DAO và các dự án nổi bật trong từng mảng.
- Một số hạn chế của DAO Blockchain.
- Tiềm năng, dự phóng tương lai & cơ hội đầu tư với DAO.
Xem thêm
- SHO (Strong Holder Offering) là gì? Sóng IDO có phải là trend mới?
- BNB (Binance Coin) là gì? Chi tiết về đồng BNB coin
DAO là gì?
DAO (Decentralized Autonomous Organization) chính là tổ chức tự trị phi tập trung. Không giống với những tổ chức truyền thống (như Facebook, Google,…), bằng cách ứng dụng các bộ quy tắc được mã hóa bằng code, chúng có thể hoạt động một cách độc lập mà không cần phải sự can thiệp của con người.
DAO chính là một chủ đề vô cùng rộng, chúng hiện hữu từ những blockchain, giao thức DeFi áp dụng mô hình quản trị on-chain, cho tới những nhóm dùng cơ chế đề xuất và biểu quyết on-chain trong nhiều lĩnh vực khác nhau.
Mặc dù vậy nhưng mà toàn bộ đều có đặc điểm chung đó chính là các thành viên trong DAO có thể dễ dàng tiếp cận, kiểm chứng các đề xuất, hành động của tổ chức và họ có thể tham gia vào các quyết định của DAO.
Bối cảnh của DAO trong Crypto
Theo như mình tìm hiểu được DAO có xu hướng phát triển cùng blockchain với tính phi tập trung (decentralized), mặc dù vậy nhưng, chúng càng ngày càng nhận được nhiều sự quan tâm chú ý mà lý do chính tới từ nhiều yếu tố như:
Sức nặng ngày càng lớn của việc phi tập trung: Các tổ chức tài chính truyền thống và chính phủ các nước có nhiều biện pháp kiểm soát một cách chặt chẽ người sử dụng. Các ông lớn trong nhiều lĩnh vực có rất nhiều quyền lực và đang có những hành động lạm dụng sức mạnh của mình. Việc này là tác nhân thôi thúc người dùng vượt ra khỏi những hạn chế và lấy lại những quyền lợi thuộc về mình.
Crypto càng ngày càng thu hút nhiều giá trị: Từ DeFi cho tới NFT và các lĩnh vực như giải trí, âm nhạc,.. crypto đang có một lượng giá trị có tốc độ tăng trưởng nhanh. Để có thể tiếp cận miếng mồi này đơn giản hơn, việc tạo ra các DAO với sự tham gia của nhiều bên sẽ giúp bổ trợ lẫn nhau, từ kinh nghiệm, nguồn vốn quan hệ và nhiều yếu tố khác.
Điển hình như các Ventures DAO như MetaCartel DAO, The LAO, Yield Guild Game,… khi những thành viên tập trung lại với nhau để có thể tạo ra các quỹ và đầu tư vào các dự án crypto.
Những ưu điểm mà DAO đem tới càng ngày càng được thể hiện rõ: DAO giúp những người tham gia tìm lại những “quyền” mà họ không được chạm tới từ suốt thời gian qua.
- Các kế hoạch của một tổ chức, thứ thông thường chỉ được biết và quyết định bởi các nhân vật đứng đầu, thì giờ đây tất cả thành viên đều có thể biết và biểu quyết, kết quả sẽ được thực hiện theo mong muốn của số đông.
- Những thành viên trong tổ chức không quá quan trọng việc quen biết và tin tưởng lẫn nhau, vì tất cả hành động bây giờ đều sẽ được ghi lại on-chain, mở ra nhiều tiềm năng mới cho việc hợp tác.
- Áp dụng game theory, người tham gia nắm giữ một phần của DAO, vì thế cho nên họ sẽ lựa chọn những đề xuất giúp phát triển DAO, những đề xuất được đưa ra cũng phải được cân nhắc để có thể tạo ra lợi ích cho số đông.
- Và vẫn còn nhiều ưu điểm nữa đang chờ được khai phá.
Hạn chế của DAO
Hiện tại có những hạn chế chung của DAO đó chính là:
- Tính bảo mật: Vấn đề về smart contract, một khi DAO đã được triển khai thì cực kỳ khó để có thể thay đổi, các hoạt động bắt buộc cần phải diễn ra như đúng những gì quy định ở smart contract. Bên cạnh đó bảo mật của smart contract cũng chính là 1 vấn đề quan trọng ví dụ là vụ The DAO hack.
- Tính pháp lý: Khung pháp lý dành cho DAO thật sự chưa rõ ràng. Nếu như mà DAO không có tính thuyết phục liên quan về pháp lý sẽ tạo ra một rào cản cực kỳ lớn đối với việc áp dụng DAO, bởi người tham gia sẽ cần phải chịu trách nhiệm hoàn toàn về mặt pháp lý.
- Quyết định tệ hại: DAO cho phép thành viên biểu quyết một cách dân chủ. Nhiều quyết định mang tính phức tạp nhưng có rất nhiều người biểu quyết có thể không hiểu, hoặc không biết họ đang biểu quyết liên quan về vấn đề gì. Việc này có thể dẫn đến những quyết định tệ hại bởi hầu hết tất cả mọi người không có kiến thức chuyên sâu về các quyết định liên quan.
- Thường bị trì hoãn: Bên cạnh đó trong những trường hợp khẩn cấp, cần phải nhanh chóng, việc phải có thời gian chờ để được bỏ phiếu thông qua có thể sẽ tạo hệ quả xấu cho DAO. Điển hình như trong trường hợp của Maker khi thị trường sập hồi tháng 3/2020, nếu như mà thời điểm đấy còn đợi để vote xong mới triển khai các biện pháp thì thiệt hại về tài sản sẽ là cực kỳ lớn.
- Privacy: Tất cả mọi thứ đều minh bạch on-chain cũng không hoàn toàn là một điều tốt, việc các đề xuất cần phải được đưa on-chain để biểu quyết rồi mới được thực hiện đồng nghĩa với việc kế hoạch phát triển được công khai hoàn toàn và đối thủ cạnh tranh có thể biết được hướng đi tương lai của dự án.
- Centralized entity: Một thực thể, tổ chức có sức mạnh voting cao hơn các thành viên khác. Tạo nên một cảm giác centralized ngay trong việc voting của protocol.
Điển hình về case của dự án Uniswap, đã có đề xuất bán một lượng token UNI trị giá 20 triệu USD để có thể làm quỹ cho “DeFi Education Fund” với mục đích lobby với các nhà làm luật. Mặc dù vậy nhưng mà, việc mà đáng chú ý nhất ở đây đó chính là cộng đồng Uniswap gần như không biết một chút gì về đề xuất này mãi cho tới ngày cuối cùng, và kể cả đã có người phán ứng thì số vote “Yes” là quá lớn, chứng tỏ mức độ Centralized trong việc quản trị của Uni.
Các loại hình DAO trong Crypto
Mặc dù là DAO có thể được phát triển trong nhiều lĩnh vực khác nhau, nhưng mà nhìn chung là có thể chia chúng thành hai loại chính như sau:
Token-Based DAO
Token-Based DAO giống như tên gọi, token chiếm một vai trò vô cùng quan trọng đối với sự vận hành của DAO. Đây là loại hình nổi tiếng nhất bởi vì token là mạch máu và đang hiện diện ở tất cả mọi nơi trong crypto:
- Từ các blockchain như Bitcoin, Ethereum: Miner đảm bảo tính bảo mật cho mạng lưới đổi lại nhận được phần thưởng token.
- Cho đến các protocol như Maker DAO, Uniswap, Sushiswap…: Token holders hoàn toàn có quyền biểu quyết cho các quyết định trong protocol.
Model có ưu điểm là khả năng mở rộng (scale) cực kỳ tốt khi bất cứ một ai cũng có thể sở hữu token, nhưng mà lại rất nhiều gặp khó khăn trong việc tận dụng nguồn lực và đi tới những thống nhất chung.
Organization (Shared-based DAO)
Organization (Shared-based DAO) đại diện cho một nhóm, tổ chức có chung mục tiêu trong một lĩnh vực nào đó, ví dụ như các Ventures DAO tập trung vào việc đầu tư. Các thành viên sẽ sử dụng shares (cổ phần) để biểu quyết hoạt động của tổ chức.
Ví dụ như The LAO, một VC DAO trong đấy những người góp vốn sẽ nhận được tỷ lệ shares tương ứng với vốn góp và sẽ có quyền voting hoặc proposal dự án để các thành viên khác của The LAO biểu quyết, xem xét một cách kỹ lưỡng xem có nên đầu tư hay không.
Không giống với Token-based DAO khi bất cứ một ai cũng có thể tiếp cận đến token và tham gia DAO, Shared-based DAO thường permissioned và đề nghị người tham gia đáp ứng một điều kiện nào đấy. Model này có ưu điểm đó chính là dễ quản lý và nguồn lực được tập trung, tuy nhiên lại khó để scale.
Lưu ý: Các DAO trong cùng một lĩnh vực hoàn toàn có thể dùng model khác nhau. Thí dụ trong lĩnh vực Ventures DAO, The LAO dùng Shared-Based model còn Yield Guild Games lại dùng model token-based với YGG token.
Tìm hiểu thêm: Phân tích mô hình hoạt động Ventures DAO
Các dự án DAO nổi bật hiện nay
Sau đây chính là một vài DAO nổi bật hiện nay để anh em có cái nhìn tổng quan về cách chúng hoạt động trong thực tế.
Token-based DAO
1. Ethereum
Ethereum chính là một DAO với cơ chế Proof of Work, tức incentives hưởng fee và block reward cho thợ mỏ (miner), đổi lại miner cần phải thực hiện những hoạt động vận hành như đảm bảo bảo mật cho mạng lưới, khai thác khối mới, xác nhận giao dịch.
Cho dù khi nâng cấp lên Etherum 2.0 với model Proof of Stake, nguyên lý này vẫn không thay đổi khi các stakers sẽ là bên xác nhận giao dịch và đảm bảo bảo mật cho mạng lưới để đổi lại incentive.
Ngoài ra miner có quyền vote với những đề xuất phát triển của Ethereum (EIP), trong tương lai phát triển của Ethereum phụ thuộc hoàn toàn vào sự quyết định của các thành phần trong DAO.
Tìm hiểu thêm: So sánh Proof of Stake vs Proof of Work
2. Compound
Compound chính là một protocol vô cùng thành công việc quản trị on-chain. Riêng đối với việc cho phép token holders tham gia bỏ phiếu với các đề xuất trong protocol, đi cùng với sự ra mắt của token COMP vào ngày 15 tháng 6 năm 2020, đã giúp Compound có một kế hoạch tăng trưởng rõ ràng, từ đấy trở đi có thể tiếp tục duy trì vị thế là một trong những lending platforms hàng đầu.
Compound Governance: compound.finance/governance/proposals
3. SushiSwap
Sushi chính là một case tương đối hay về việc cộng đồng có vai trò quyết định trong sự phát triển của dự án. Vào hồi tháng 7/2021, đã có một đề xuất bán khoảng hơn 50 triệu token SUSHI cho VC với giá discount, vào lúc then chốt cuối cùng cộng đồng không thông qua đề xuất này và Sushi tiếp tục phát triển mà không có nguồn vốn của VC.
Mình xin phép anh em là sẽ không đề cập tới lợi ích hay thiệt hại mà quyết định này đem lại, mà chỉ muốn nói rằng DAO đang có một vị thế vô cùng quan trọng và sức mạnh của cộng đồng đang được thể hiện rõ ràng nhất thông qua DAO.
Shared-based DAO
The Lao
Theo như mình tìm hiểu thì The Lao chính là dự án nổi bật nhất trong các Quỹ đầu tư Phi tập trung, thành lập từ tháng 4/2020, hiện tại The LAO đã hoàn thành tất cả 35 khoản đầu tư, hầu hết đều là các dự án trên Ethereum như Zapper, Lido Finance, Gitcoin,… Từ trước cho đến nay The LAO chính là quỹ đầu tư hoạt động mạnh nhất trong các Quỹ đầu tư phi tập trung.
Tiềm năng của DAO
Hệ sinh thái DAO chứng kiến sự tăng trưởng ngoạn mục trong suốt khoảng thời gian qua với sự xuất hiện của hàng trăm dự án mới. Những dự án tập trung vào nhiều lĩnh vực khác nhau, cho ta thấy tiềm năng rộng lớn của việc áp dụng model DAO.
Nói riêng về DeFi, Governance là một use case tiêu chuẩn cho các token của dự án, nếu như mà dự án càng lớn thì use case này càng có giá trị. Trong số top các dự án có TVL cao nhất, gần như toàn bộ đều được quản trị bởi cộng đồng, tất cả những quyết định đều được đề xuất và vote bởi các thành viên nắm giữ token của dự án. Hiện tại Model DAO đã trở thành thứ “buộc phải có” cho những DeFi protocol phát triển.
Những DAO nắm giữ giá trị càng ngày càng lớn, chỉ xét riêng nhánh Ventures DAO, số tài sản trong treasury đã vượt qua mốc tỷ đô.
Đối với việc DAO đang được áp dụng trong nhiều lĩnh vực khác như serviecs, social,… Lượng giá trị mà các DAO nắm giữ có tiềm năng tăng trưởng cực kỳ lớn.
Dự phóng cho DAO
Ở thời điểm hiện tại có vô cùng nhiều DAO dùng token để leveraged model Shared-based DAO như Jenny DAO, Whale, BitDAO, Yield Guild Game,… Mục đích chính của việc làm này đó chính là giúp scale DAO lên một tầm cao mới, khi bất cứ một ai cũng có thể tham gia DAO.
Tuy nhiên nguyên nhân tại sao model này chưa thể scale ở hiện nay?
Ta cũng có thể lấy ví dụ về các dự án như Yield Guild Game thì gặp vấn đề về việc phân bố tài nguyên và chia sẻ doanh thu, còn BitDAO thì hiện tại vẫn chưa biết làm gì với số tiền siêu to khổng lồ mà mình gọi vốn được.
Lý do chính tới từ việc hiện tại vẫn chưa có một framework thích hợp để mở rộng DAO.
DAO hiện tại (tạm gọi là Dao 1.0), tất cả mọi thứ đảo lộn và chưa phân chia rõ ràng ⇒ Từ công việc, lợi ích đều rối loạn ⇒ Ko tạo ra positive feedback loop.
Ở DAO 2.0, mọi thứ được sắp xếp và leverage cho nhau. Tất cả mọi thứ hoạt động tốt với nhau như model công ty truyền thống, tuy nhiên thì có khả năng scale tuyệt vời khi bất cứ một ai tham gia cũng sẽ hoàn toàn có quyền đóng góp trong DAO.
Trong tương lai DAO sẽ có một framework để có thể phân bổ nguồn lực, chia sẻ doanh thu một cách hợp lý nhất và đồng thời không tạo ra mâu thuẫn trong tổ chức. Bên cạnh đó những hạn chế của DAO ở phần trên cũng sẽ dần dần được xử lý.
Cơ hội đầu tư với DAO trong Crypto
Ở thời điểm hiện tại DAO vẫn còn tương đối mới nhưng có tốc độ phát triển cực kỳ nhanh, với vị thế nhà đầu tư, giai đoạn này chính là cơ hội rất tốt để ta có thể tìm kiếm những nhánh đầu tư tiềm năng và mở vị thế cho bản thân.
Sau đây chính là những nhánh đầu tư tiềm năng:
Các dự án có DAO phát triển
Đây chính là phương pháp đầu tư trực tiếp nhất, để có thể nhận xét, đánh giá một DAO có thành công hay không, ta có thể dựa vào một số tiêu chí như:
Những nhân vật đứng thứ nhất DAO có định hướng phát triển dự án tốt hay không?
Mặc dù là DAO dành cho tất cả mọi người, nhưng điều đó không đồng nghĩa với việc rằng không có những nhân vật có tầm ảnh hưởng lớn trong DAO. Những đề xuất của họ có tác động rất lớn và là tác nhân trực tiếp đến sự phát triển của DAO.
Điển hình như Compound, các nhân vật có tầm ảnh hưởng nhiều nhất tới quyết định của DAO đều là những việc, người nổi tiếng trong giới Crypto. Kiến thức và tầm nhìn của họ đã giúp Compound có những kế hoạch phát triển cực kỳ tốt trong suốt khoảng thời gian vừa qua.
Cộng đồng DAO có mạnh hay không?
Hiệu ứng mạng lưới đóng một vai trò vô cùng quan trọng tới sự phát triển của bất cứ một dự án nào. Không phải ngẫu nhiên DOGE có thể ngồi trên top dự án có vốn hóa cao nhất thị trường, khi cộng đồng mạnh và hỗ trợ lẫn nhau thì dự án đó có thể tiến xa hơn rất nhiều.
Những ví dụ liên quan về các dự án có cộng đồng DAO mạnh mẽ ở hiện nay có thể đề cập đến như Gitcoin (GTC), SushiSwap (SUSHI), Olympus DAO (OHM),… Theo như mình tìm hiểu thì chúng ta hoàn toàn có thể đánh giá nhanh chỉ bằng việc lướt nhóm Discord, telegram của dự án, cộng đồng của họ cực kỳ mạnh và đều tham gia một cách tích cực các đề xuất của dự án
Kiếm tiền nhờ DAO
Giống như những dự án như Ancient8, Yield Guild Game,… nơi người tham gia có thể cày game hoặc cho thuê NFT hay tài khoản để thu về lợi nhuận. Hiện tại DAO đang mở ra những cơ hội việc làm thật sự cho những người tham gia.
Hay nhắc tới chủ đề chơi Axie Infinity đã trở thành nghề tay trái của người dân Phillipine, anh em có thể sắp xếp thời gian để tìm kiếm những cơ hội kiếm tiền như thế để tạo thêm nguồn thu nhập cho mình.
Việc tham gia các DAO sẽ giúp anh em có thêm kinh nghiệm, nguồn lực và sự trợ giúp từ cộng đồng từ đấy trở đi đẩy nhanh tốc độ sinh lời hơn.
“Muốn đi nhanh hãy đi một mình, muốn đi xa hãy đi cùng nhau”
Tìm người bán xẻng trong cơn sốt vàng
Đây chính là phần mà mình cực kỳ thích khi tìm kiếm những cơ hội đầu tư. Thay vì lọc các dự án làm về trend, ta có thể tìm kiếm những người cung cấp dịch vụ cần thiết nhất cho các dự án làm về trend đó. Như thế là ta có thể giảm bớt phạm vi tìm kiếm và có upside cao.
Sau đây chính là tất cả các dịch vụ cần thiết cho DAO:
- Infrastructure: Colony, Snapshot, Aragon, Gnosis Safe.
- Frontend & Analytics: boardroom, Tally, DAOHAUS.
- Payment: Superfluid, Sablier.
- Discussion: Telegram, Discord.
- Identity: IDX, ENS.
- và còn nhiều dịch vụ khác.
Lời kết
Ở thời điểm hiện tại DAO đang có một tốc độ phát triển cực kỳ nhanh và càng ngày càng nhận được nhiều sự quan tâm, chú ý. Mặc dù vậy nhưng mà sẽ còn nhiều việc cần phải làm để DAO hiện tại hoàn thiện hơn. Mình viết ra bài viết này để hy vọng anh em có một phương hướng để có thể đi sâu tìm hiểu về DAO và từ đấy trở đi có thể tìm ra cơ hội cho bản thân.
Nếu như anh em thấy bài viết này hay thì hãy chia sẻ cho những anh em khác cùng biết nhé!