Chúng ta đã thảo luận rất nhiều liên quan về AMM. Trước hết là liên quan về thuật toán của các AMM, các mô hình nổi tiếng, những dự án… Anh em đoán xem liệu rằng mình đã hiểu rõ một cách chi tiết về AMM hay chưa?
Mình đoán là anh em vẫn chưa hiểu hết! Đối với các sàn giao dịch phi tập trung dùng AMM của riêng họ, nó luôn luôn có những rủi ro.
Sau đây chính là 2 rủi ro lớn nhất: trượt giá (Slippage) và Impermanent loss.
Anh em sẽ gặp được vô cùng nhiều cơ hội để có thể kiếm được lợi nhuận trên thị trường điển hình như giao dịch, cung cấp thanh khoản, các cơ hội giao dịch chênh lệch giá (arbitrage)… Tuy nhiên thì anh em cần phải luôn luôn nhớ rằng lúc nào cũng có những rủi ro chờ sẵn.
Ở trong bài viết dưới đây, mình sẽ đề cập tới cho anh em biết những rủi ro đó là gì và phương pháp để tính toán chúng.
Xem thêm
- Liquidity Mining là gì? Chi tiết về chiến lược Liquidity Mining
- LSDs (Liquid Staking Derivatives) là gì? Những tiêu chí nhận xét LSDs
Impermanent loss
Chắc hẳn anh em cũng đã nghe liên quan về việc này ở trong nhiều cuộc trò chuyện khác. Vậy thì nó thực sự là gì? Có lẽ đây là một câu hỏi rất nhiều người quan tâm đúng không.
Đấy chính là những tổn thất tiềm tàng và đồng thời chỉ trở thành tổn thất “thực sự” khi anh em chuẩn bị bắt đầu rút các tokens từ các Pool thanh khoản.
Ví dụ như mình có một cổ phiếu Tesla. Giá cổ phiếu giảm từ $500 xuống còn $400. Tuy vậy nhưng mà, khoản thua lỗ $100 chỉ đang ghi nhận trên giấy tờ mà thôi. Lúc mà mình vẫn chưa bán cổ phiếu thì tất nhiên khoản lỗ sẽ không bao giờ được ghi nhận. Chỉ là giá trị của cổ phiếu không còn nguyên.
Cũng có thể cổ phiếu sẽ tăng lên $500 một lần nữa và đồng thời mình sẽ không bao giờ nhận bất cứ một khoản lỗ nào cả.
Thí dụ ở phía bên trên của Tesla cho thấy rủi ro ở đây chính là gì? Khi mà giá cổ phiếu giảm thì đồng nghĩa với việc chắc chắn 100% mình sẽ phải nhận một tổn thất thực sự.
Impermanent loss cũng tương tự, chỉ là “số tổn thất” vẫn chưa được xác định một cách cụ thể là bao nhiêu cho tới lúc anh em hành động. Nguyên nhân bởi vì AMM thay đổi một cách vô cùng nhanh chóng theo biến động giá và đồng thời những phép toán được tính liên tù tì theo từng giây một. Vì thế cho nên, sự tổn thất mà anh em đang nhìn thấy trên “giấy tờ” không hẳn là tổn thất thực sự. Chỉ là “Chưa”.
Thế là, chúng ta đã đề cập về những tổn thất ở trong AMM. Bên cạnh đó chúng ta đã nhắc về khái niệm “Impermanent loss”. Vậy thì bây giờ, trở lại với những Pool thanh khoản quen thuộc của chúng ta.
Impermanent loss hoạt động như thế nào?
Lấy thí dụ của Uniswap cho hiểu một cách dễ dàng hơn.
Ví dụ như Uniswap không có bất cứ một đồng chi phí giao dịch nào, một pool có 2 token: USDT và ETH.
Ở thời điểm hiện tại, 1 ETH = 400 USDT. Tỉ lệ này chỉ được tính cho các token đã có sẵn BÊN TRONG Pool.
Còn thì ở phía bên ngoài Pool, giả sử mọi người đang giao dịch 1 ETH = 420 USDT trên Binance.
Làm thế nào anh em có thể kiếm lời từ điều này?
Những nhà giao dịch chênh lệch giá sẽ sử dụng 400 USDT để mua 1 ETH trong Pool, sau đấy thì chuyển tới Binance và bán nó với giá 420 USDT.
Việc đó tức là họ nhận được 20 USDT miễn phí! Và tất nhiên, điều này là hoàn toàn hợp pháp. Việc tương tự diễn ra trong tài chính truyền thống cũng giống y như vậy.
Vậy lỗ do đâu mà có?
Tất nhiên những nhà giao dịch chênh lệch giá này sẽ mua và bán ETH cho đến khi tỷ giá trong Pool đạt 1 ETH = 420 USDT (bằng ở Binance).
Hiện giờ có thể trong đầu anh em đang nghĩ rằng “ok, dù sao thì đó cũng là giá bình thường. Nó ảnh hưởng đến tôi như thế nào?”
*Trong khoảng thời gian này, đây chính là những gì sẽ xảy ra:
Trạng thái bắt đầu: Số tiền có trong Pool là 25ETH và 10.000 USDT.
Token → Số lượng → Giá → Giá trị.
ETH → 25 → 400 → 10.000 (tính bằng USD).
USDT → 10.000 → 1 → 10.000 (tính bằng USD).
Tổng số lượng coins không bao giờ thay đổi ( Hằng số k) = 25 * 10.000 = 250.000.
Khi mà giá bên ngoài tăng lên 1 ETH = 420 USDT, các nhà giao dịch chênh lệch giá sẽ giao dịch.
Và sau đây chính là những thay đổi trong Pool:
Ví dụ anh em có 10% Pool, anh em sẽ được hưởng 2.43975 ETH + 1.024,695 USDT.
Tổng số tiền anh em có tính theo USDT là = 2.43975 * 420 + 1.024.695 = 2049,39 USDT
Nếu như mà lúc đầu anh em giữ nguyên 10% đó trong ví cứng, anh em vẫn giữ 2,5 ETH +1.000 USDT.
Số tiền anh em có tính theo USDT == 2,5 * 420 + 1,000 = 2050 USDT.
Số tiền bị mất = 2050 – 2049,39 = 0,61.
Vậy làm cách nào để tính tổn thất vô thường trong Uniswap?
Đây chính là công thức chung để có thể tính toán tổn thất mà các LPs bắt buộc phải chịu trong Uniswap. Anh em hãy hết sức chú ý rằng công thức này chỉ dành cho Uniswap và đồng thời nó KHÔNG bao gồm phí giao dịch!
Impermanent loss chính là những gì diễn ra độc lập với việc giao dịch của anh em. Gần như nó chính là chi phí cơ hội của việc anh em để các token trong Pool thay vì giữ chúng trong ví.
Vì thế cho nên để có thể tính toán lợi nhuận kỳ vọng, trừ tất cả những khoản phí giao dịch thu được, anh em nên trừ đi cả những các khoản Impermanent loss này.
Bên cạnh đó vẫn còn một điều khác mà anh em cần phải chú ý là công thức này giả định rằng chỉ có một Token thay đổi giá tại một thời điểm cụ thể.
Điển hình như USDT giữ nguyên, ETH tăng. Còn trong đời thực, khi anh em giao dịch các cặp như ETH/COMP. Tất cả hai tokens này có sự tương quan và đồng thời còn có thể di chuyển cùng giảm hoặc cùng tăng.
Sự trượt giá
Đấy chính là những rủi ro, nếu như mà anh em không giao dịch thì tổn thất sẽ diễn ra. Vậy nếu anh em giao dịch thì thì còn tổn thất gì xảy ra?
Ngoài ra rủi ro này được gọi là trượt giá. Trượt giá chính là sự khác biệt hoàn toàn giữa giá thực tế khi token được giao dịch và giá dự kiến trước khi giao dịch.
Đấy chính là nguyên nhân vì sao trên Uniswap, anh em luôn luôn thấy 2 chỉ số “tác động giá” và “số tiền tối thiểu nhận được”.
Vậy trượt giá là do đâu?
Những DEX liên tù tì giao dịch. Giá cho token thứ 1 sẽ hoàn toàn không giống với giá của token thứ 2 nguyên nhân bởi vì mô hình nhà tạo lập thị trường tự động (AMM). Nếu như mà quy mô giao dịch càng lớn so với thanh khoản, mức trượt giá càng cao.
Điển hình như anh em muốn giao dịch 9,000 token và mà mình chỉ có duy nhất 10,000 token trong Pool (hay còn được gọi theo một cách khác là 90% tính thanh khoản), mức trượt giá sẽ cực kỳ lớn. Việc đấy tức là số tiền dự kiến và số tiền thực tế anh em nhận được sẽ không giống nhau một chút nào gọi là có.
Có cách nào để ngăn chặn nó không?
Chuyện gì cũng có thể giải quyết, không phải là không ngăn cản được. Có một biện pháp là thanh toán phí gas nhiều hơn để có thể những giao dịch của anh em được ưu tiên, tuy nhiên thì việc đấy sẽ gây ra vô cùng tốn kém về bên phía anh em. Thậm chí phí giao dịch có thể nhiều hơn mức trượt giá.
Bên cạnh đó thì vẫn còn một phương pháp khác đó là chọn các Pool thanh khoản lớn, nơi số token anh em muốn giao dịch chiếm một tỷ lệ nhỏ so với Pool.
Thí dụ như nếu như mà anh em muốn giao dịch COMP để có thể lấy ETH, anh em nên vào Bancor, Balancer, Uniswap… ấn chọn nhóm có thanh khoản lớn nhất và đồng thời giao dịch ở đấy thay vì là ở chỗ khác.
