Ở trong bài viết dưới đây chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu chi tiết liên quan về Uniswap là gì và tất cả thông tin chi tiết về Uniswap gồm có:
- Sàn Uniswap hoạt động như thế nào?
- Những sản phẩm, tính năng chủ lực của Uniswap là gì?
- Các đối tượng bên trong Uniswap.
- Đánh giá ưu nhược điểm của Uniswap và những rủi ro khi giao dịch trên Uniswap.
- Tương lai của Uniswap.
- So sánh Uniswap với các Blockchain khác.
Trước hết chúng ta hãy cùng tìm hiểu xem Uniswap là gì?
Xem thêm
- Blockchain Là Gì? Hiểu một cách chi tiết về Công Nghệ Blockchain Cho Người Mới
- DAG (Directed Acyclic Graph) là gì? Thông tin chi tiết của DAG trong Crypto
Uniswap là gì?
Uniswap chính là một giao thức tạo lập thị trường tự động (AMM) và ngoài ra còn là một sàn giao dịch phi tập trung (DEX) xây dựng trên Blockchain Ethereum, cho phép người sử dụng có thể swap bất cứ token ERC-20 nào mà họ muốn. Ở thời điểm hiện tại Uniswap đang là một sàn được dùng nhiều nhất vì sự tiện lợi và vô cùng nhanh gọn của nó.
Cơ chế AMM giúp việc giao dịch trên sàn Uniswap không bao giờ cần phải dùng tới sổ lệnh, mà thay vào đấy, smart contract sẽ đóng vai trò là trung gian, người bán cho tài sản vào một nơi được gọi là liquidity pool (pool thanh khoản), sau đấy người mua sẽ ngay lập tức swap tài sản họ đang có với tài sản trong pool thông qua smart contract.
Ở thời điểm hiện tại, người sử dụng hầu hết đều dùng Uniswap V2, vì thế cho nên ở trong bài viết, mình sẽ mặc định Uniswap là Uniswap V2, nếu như mà một ngày nào đó có phiên bản khác, sẽ nói rõ ràng là Uniswap V…
Uniswap hoạt động như thế nào?
Uniswap là một giao thức phi tập trung hoàn toàn và đồng thời không cần cấp quyền (permissionless), được hoạt động dựa trên công thức: x * y = k
Trong đấy:
- k là tổng giá trị của pool A/B.
- y là số lượng token B.
- x là số lượng token A.
Từ đấy trở đi ta có:
- Khi mà k thay đổi, mà giá trị của token A và B không đổi, suy ra x và y sẽ hoàn toàn thay đổi.
- Khi x và y thay đổi, mà k không đổi, suy ra giá trị của token A và B bắt buộc phải thay đổi.
- Để k có thể thay đổi, x và y sẽ bắt buộc phải cần được thay đổi bởi những nhà cung cấp thanh khoản (về sau sẽ sử dụng chữ “LP” hoặc “Liquidity Provider”).
- Để cho x và y có thể thay đổi, sẽ cần phải tác động từ các trader thông qua việc swap.
Mọi người đọc chắc hẳn thấy không hiểu cho lắm đúng không? Nếu như mà chưa hiểu thì hãy xem thí dụ sau đây để có thể hiểu rõ hơn nhá.
Ví dụ: Nếu như pool được tạo có tên là ETH/DAI với 10 ETH và 1000 DAI.
Thì ta sẽ có:
- x * y = k ⇔ 10*1000 = 10,000
- 1 ETH = 100 DAI.
- 1 DAI = 0.01 ETH.
Trường hợp 1: Swap DAI lấy ETH
Trader A vào pool này và swap 500 DAI + 0.3% phí để có thể đổi lấy ETH.
=> y’ = 500 + 1000 = 1500 DAI
k không đổi, vẫn bằng 10,000
=> x’ = 6.66 ETH
Suy ra trader nhận được x – x’ = 10 – 6.66 = 3.33 ETH, tương đương giá trị 500 DAI
=> giá 1 ETH = 150 DAI, tăng 50% so với giá ban đầu.
Chú ý một cách kỹ càng: 0.3% phí sẽ được thêm lại vào pool sau khi swap làm thay đổi giá trị của k.
Ở trong trường hợp 2: Swap ETH lấy DAI
Trader B bán 6 ETH để có thể đổi lấy DAI
=> x’ = 10 + 6 = 16
=> y’ = 10,000/16= 625
Suy ra trader nhận được y – y’ = 1000 – 625 = 375 DAI, tương đương giá trị 6 ETH.
=> giá 1 ETH = 62,5 DAI, giảm 37.5% so với giá ban đầu.
Lưu ý: Nếu mức trượt giá là quá lớn, Uniswap sẽ có cảnh báo trước khi anh em tiến hành swap hiển thị thông báo.
Các tính năng chính trên sàn Uniswap
Sàn Uniswap gồm có tất cả 4 tính năng chính gồm có:
Swap
Swap trong sàn Uniswap chính là một phương pháp dễ dàng để có thể giao dịch một token ERC-20 cho một token khác. Riêng đối với người sử dụng cuối, việc swap vô cùng trực quan:
- Người sử dụng chọn một token đầu ra và một token đầu vào.
- Họ chỉ định số lượng đầu vào và giao thức sẽ tính toán lượng token đầu ra mà họ sẽ có thể nhận được.
- Sau đấy, họ sẽ thực hiện swap chỉ duy nhất bằng một cú nhấp chuột, nhận token đầu ra trong ví của họ ngay sau đấy.
Về cấp độ giao thức, quá trình swap này diễn ra như thế nào?
Quá trình Swap trên Uniswap sẽ được thực hiện theo những bước dưới đây.
Swap trong Uniswap khác hoàn toàn so với giao dịch ở trên những nền tảng truyền thống. Thay vì dùng sổ lệnh để xác định giá cả hoặc thể hiện tính thanh khoản, Uniswap đã lựa chọn dùng cơ chế tạo thị trường tự động (AMM) để có thể cung cấp phản hồi một cách nhanh chóng về tỷ giá và mức trượt giá.
Mỗi một cặp token trên Uniswap đều sẽ được củng cố bởi một pool thanh khoản khác nhau. Pool thanh khoản có nghĩa là những hợp đồng thông minh giữ số dư của hai token duy nhất và đồng thời thực thi tất cả những quy tắc xung quanh việc rút và nạp những token này.
Tới khi mà token được nạp (bán), một số tiền tương ứng bắt buộc cần phải được rút để có thể duy trì sự không đổi (k ở trong công thức phía bên trên). Đổi lại, nếu như mà token được rút (mua), thay vào đấy, một số tiền tương ứng cũng bắt buộc cần phải được nạp vào.
Liquidity Pool
Mỗi một pool thanh khoản ở trên sàn Uniswap đều là một địa điểm giao dịch cho một cặp token ERC20. Tới khi mà hợp đồng pool được tạo, đồng nghĩa với việc số dư của mỗi token bằng con số 0. Để pool có thể bắt đầu cung cấp giao dịch, LP (Liquidity Provider – người cung cấp thanh khoản) bắt buộc cần phải nạp tiền vào cho mỗi token. LP thứ nhất sẽ là người thiết lập giá lúc đầu cho pool đấy.
Những Pool trên Uniswap.
LP được khuyến khích cung cấp giá trị của hai token ngang nhau. Đổi lại, trường hợp LP thứ nhất cung cấp hai token với tỷ lệ giá trị khác hoàn toàn so với giá trên thị trường, cơ hội kinh doanh khác giá sẽ xuất hiện và đồng thời rất có thể bị chính một người nào đấy ở bên ngoài đánh cắp mất.
Khi mà LP cung cấp thanh khoản cho Pool, họ chắc chắn sẽ nhận lại được Liquidity Token (Token thanh khoản), giống với lượng thanh khoản họ đã cung cấp cho pool. Những token này là gương mặt đại diện cho sự quyên góp của LP vào pool.
Tới khi có giao dịch, khoản phí 0.3% sẽ được phân bổ theo tỷ lệ cho toàn bộ LP trong pool ở tại khoảng thời gian giao dịch. Để có thể rút tiền đã nạp vào làm thanh khoản và phần phí được chia, LP sẽ bắt buộc cần phải đốt liquidity token của mình. LP cũng có thể chuyển nhượng, bán, hoặc dùng theo cách mà họ mong muốn.
Flash Swap
Flash Swap bắt đầu có mặt trong Uniswap V2. Flash swap cho phép mọi người có thể rút bất cứ một số lượng token ERC20 nào, không mất phí, tuy nhiên thì không ai cho không ai cái gì nó có điều kiện đó chính là cuối giao dịch, chúng được trả lại hoặc thanh toán hoặc là mọi người cũng có thể lựa chọn cả hai phương án.
Điển hình như khi mọi người muốn thanh toán vị thế trong Compound hay Maker…
- Trong V1, mọi người bắt buộc cần phải chuyển token A để có thể mua token B.
- Trong V2, Flash swap cho phép mọi người nhận và dùng token B một cách nhanh chóng sau khi thực hiện swap đến smart contract.
Oracle
Oracle (hay nguồn cấp dữ liệu giá trên chuỗi) chĩnh là một thành phần cực kỳ quan trọng đối với nhiều ứng dụng DeFi (Tài chính phi tập trung), gồm có giao dịch ký quỹ (Margin Trading), những ứng dụng tài chính phái sinh (Derivatives), cho vay,… Thường thường thì những dự án DeFi sẽ sử dụng Oracle có sẵn, điển hình như của Chain Link.
Còn riêng đối với Uniswap, đội ngũ đã tự phát triển Oracle riêng vô cùng hợp với giao thức của mình. Quan trọng nhất là Uniswap V2 đã cho phép xây dựng những Oracle về giá trên chuỗi có tính phi tập trung cao và đồng thời chống thao túng.
Chi tiết hơn, dữ liệu thời gian giá được viết lại trên chuỗi theo một cách làm cho việc thao túng giá trong một khoảng thời gian nhỏ là vô cùng tốn kém, lãng phí và đồng thời cũng không thể nào thao túng giá trong một giao dịch duy nhất.
Xem ngay hướng dẫn sử dụng Uniswap V2 để có thể trải nghiệm các tính năng phía trên một cách hiệu quả nhất!
Các đối tượng tham gia trên sàn Uniswap
Những đối tượng tham gia vào Uniswap sẽ gồm có: Developer, Liquidity Provider và Trader.
Liquidity Provider – Người cung cấp thanh khoản
Khi cung cấp thanh khoản những Liquidity Provider (LP) sẽ có thể nhận được 0.3% phí. Đây cũng có khả năng là:
- Các LP chuyên nghiệp tạo ra những chiến lược lập pool để có thể kiếm hoa hồng.
- Những người có Token muốn đầu tư tài sản một cách thụ động để có thể tích lũy được phí giao dịch.
- Một vài nhà tiên phong trong DeFi muốn tìm hiểu, khám phá những tương tác cung cấp thanh khoản một cách phức tạp ví dụ như thanh khoản làm tài sản thế chấp, thanh khoản được khuyến khích và những chiến lược phổ biến, mới mẻ khác.
- Những dự án tạo ra pool để thanh khoản cho token của họ, giúp cho những token được bán và mua một cách đơn giản hơn rất nhiều.
Trader – Nhà giao dịch
Bên cạnh đó những Trader sẽ được trade với nhiều cặp tokens từ ví. Các trader này cũng có khả năng là:
- Người sử dụng DApp mua token ở trên Uniswap để dùng trong những ứng dụng khác trên Ethereum.
- Những nhà đầu cơ dùng nhiều công cụ để có thể swap token bằng phương pháp dùng tính thanh khoản được đem từ Uniswap.
- Những hợp đồng thông minh thực hiện những giao dịch trên giao thức bằng phương pháp triển khai chức năng swap (từ những sản phẩm như trình tổng hợp DEX tới những tập lệnh Solidity – ngôn ngữ lập trình smart contract tùy chỉnh).
- Những bot kinh doanh không bằng giá tìm kiếm hoa hồng bằng phương pháp so sánh giá trên những nền tảng không giống nhau để có thể tìm ra điểm có lợi một cách nhanh nhất.
Ở trong tất cả trường hợp, những trader bắt buộc cần phải chịu cùng một khoản phí cố định cho giao dịch trên giao thức.
Developer (Dev) – Các nhà phát triển
Những Developer (Dev) cũng có khả năng phát triển sản phẩm dựa trên Uniswap. Các Dev này có thể chính là:
- Những dashboard DeFi: Nguyên nhân bởi vì Uniswap có nguồn mở, và đồng thời có thể truy cập, do đấy có rất nhiều thí nghiệm UI và UX được xây dựng nhằm để có thể cung cấp khả năng truy cập vào chức năng của Uniswap. Do đấy, mọi người có thể tìm thấy những chức năng Uniswap trong đa số những dự án dashboard DeFi và bên cạnh đó có nhiều công cụ dành riêng cho Uniswap do cộng đồng xây dựng lên.
- Những ví thường tích hợp chức năng swap và cung cấp thanh khoản.
- Những trình tổng hợp DEX kéo thanh khoản từ rất nhiều giao thức thanh khoản để có thể cung cấp cho những trader một mức giá tốt nhất, tiết kiệm nhất. Uniswap chính là một nguồn thanh khoản phi tập trung tốt nhất cho những dự án này.
- Những Dev smart contract dùng bộ chức năng có sẵn để có thể phát minh, làm ra những công cụ DeFi mới và đồng thời những ý tưởng thí nghiệm không giống nhau. Mọi người có thể xem một cách chi tiết những dự án như Zora hoặc Unisocks, và bên cạnh đó còn có vô cùng nhiều dự án khác nữa.
Đánh giá ưu điểm và nhược điểm của Uniswap
Một số ưu điểm của Uniswap là:
- Người sử dụng trao đổi token một cách tiện lợi, nhanh chóng.
- Có thể được tích hợp thẳng vào những Wallet ở thời điểm hiện tại, vì thế cho nên việc lưu trữ và swap cũng đơn giản hơn dùng sàn tập trung (CEX).
- Dự án list token không phải nhiều thao tác cho mấy và đồng thời còn được miễn phí.
Thí dụ: Uniswap đã được tích hợp ở trên Tienao.com.vn, do đấy người sử dụng có thể swap token đang lưu trữ ở trên ví Tienao.com.vn chỉ bằng đúng mấy thao tác cực kỳ dễ dàng ở trên điện thoại của mọi người. Xem chi tiết chỉ dẫn trade Uniswap trên Wallet
Chỉ dẫn trade Uniswap trên Coin98 Wallet.
Sau đây chính là một vài nhược điểm của Uniswap
- Nguyên nhân là do dễ dàng list token, vì thế cho nên những token scam cũng có mặt ở đầy rẫy, người sử dụng mới dễ dàng bị mất tiền do lừa đảo một cách trắng trợn.
- Được xây dựng trên Ethereum, nên chi phí giao dịch (phí gas) có lúc cực kỳ cao.
Những rủi ro tiềm ẩn trên sàn Uniswap
Sau đây chính là rủi ro về Smart contract
Smart contract trên Uniswap khá dễ dàng, đã được audit, và đồng thời đã tự chứng minh sau một khoảng thời gian hoạt động. Tuy là hiếm, những mà Uniswap có khả năng bị tấn công không phải là hoàn toàn không tồn tại, đấy là những rủi ro kỹ thuật đi kèm với bất kỳ dự án dựa trên hợp đồng thông minh nào.
Ở trong Uniswap V1, người tấn công có thể dùng “hooks” trong tiêu chuẩn token ERC-777 để có thể lấy tiền từ những pool thanh khoản dựa trên loại token này. Chi tiết là pool imBTC Tokenlon đã bị tấn công một cách vô cùng kinh khủng và 300,000$ đã bị mất hoàn toàn, không lấy lại được. Sau đấy, trong Uniswap V2, lỗi token ERC-777 đã hoàn toàn được sửa chữa, do đấy, kiểu tấn công giống như thế này sẽ không còn xuất hiện nữa.
Rủi ro về Token
Ở Trên Uniswap, vô cùng đơn giản để một người có thể niêm yết token của họ. Do đấy, có rất nhiều đối tượng lợi dụng sự đơn giản này để có thể niêm yết những token scam, giả mạo để lừa lọc. Người sử dụng bắt buộc cần phải kiểm tra smart contract của token một cách kỹ càng để tránh tình trạng bị mất tiền.
Tương lai của Uniswap
Tuy là người tiên phong, nhưng mà Uniswap vẫn không bao giờ đánh mất vị trí top-tier DEX ở hiện tại, không màng tới rất nhiều thế lực khác hiện cũng đang hót lên điển hình như PancakeSwap, Sushiswap,…
Vào tầm khoảng đầu năm 2021, Uniswap cũng ra mắt Uniswap V3 với những cải tiến giúp người sử dụng có thể tối đa hóa hiệu quả dùng vốn, bằng phương pháp cung cấp thanh khoản theo khoảng giá, cũng giống y như kết hợp NFT vào LP token, cho thấy rõ rằng Uniswap chưa bao giờ ngủ lãng quên trong chiến thắng, đội ngũ vẫn không ngừng cố gắng làm việc.
Đề cập về số liệu, TVL ở hiện tại ( ngày 15 tháng 7 năm 2021) cho thấy rõ rằng Uniswap đang đứng thứ hai, chỉ duy nhất đứng ở sau Curve mà thôi, việc này cho thấy được rằng sự cuốn hút của Uniswap tới nay vẫn đang tăng mạnh.
TVL Uniswap (ngày 15 tháng 7 năm 2021) đang đứng thứ hai.
Theo như biểu đồ ở phía bên dưới, cũng có thể thấy thị phần của Uniswap đã chiếm đến hơn 65% tổng DEX ở thời điểm hiện tại. Qua đấy, cho thấy tiềm năng gia tăng ở trong tương lai là vô cùng lớn.
Khối lượng giao dịch trên các DEX.
Sự cạnh tranh đến từ các dự án trên blockchain Ethereum
Uniswap & Curve
Trở lại đối với hình TVL ở phía bên trên, mọi người cũng có thể thấy Curve hiện tại đang đứng vị trí thứ nhất- một DEX chuyên cho việc trao đổi Stablecoin. Đối với TVL đang gấp 3 so với Uniswap, và đa số bỏ xa những dự án ở phía bên dưới, hiện tại Curve đang được mọi người coi như DEX cực kỳ thành công.
Chắc hẳn có nhiều người sẽ nghĩ rằng Curve với TVL như hiện tại, khả năng vô cùng cao là ở trong tương lai cũng sẽ có thể dành được cực kỳ nhiều thị phần từ Uniswap. Tuy nhiên thì ở trong thực tế, cả Curve với TVL đều hoạt động ở các lĩnh vực không giống nhau một chút nào.
Curve được người sử dụng dùng nhằm để swap các Stablecoin như USDC sang BUSD, USDT sang DAI,… dựa trên đặc tính của sàn. Còn Uniswap chính là một DEX dành cho cực kỳ nhiều token, và điều quan trọng nhất đó chính là ở thời điểm hiện tại, Uniswap được dùng giống như một sàn giao dịch cho những dự án IDO list token để người sử dụng có thể giao dịch ngay mà không cần phải chờ đợi list sàn CEX – điều mà Curve không bao giờ có thể làm được.
Vì thế cho nên vẻ bên ngoài, hình như cả hai là đối thủ không ưa nhau ở trong DEX, tuy nhiên thì ở thực tế, việc bên này phát triển cũng không ảnh hưởng nhiều cho mấy tới sự tăng trưởng của bên còn lại.
Tham khảo thêm về mô hình hoạt động Curve và các tính năng bên trong, kèm theo những dự phóng về tiềm năng và cơ hội đầu tư trong tương lai.
Uniswap & Sushiswap
Khác hoàn toàn so với cặp đấu ở phía bên trên, Sushiswap và Uniswap mới chính là một trận chiến vô cùng thú vị và gay cấn mà chúng ta cần phải quan sát một cách chi tiết.
Lúc đầu Sushiswap chỉ được mọi người giống như một bản fork Uniswap ngay tại khoảng thời gian trend đặt tên dự án theo món ăn ra đời (PhoSwap, Burgerswap,…). Ngoài ra thì đã có thời điểm gặp rất nhiều sự kiện cáo tới từ nhà sáng lập lúc đầu.
Tuy nhiên thì dần dần, dưới sự lãnh đạo khắt khe của đội ngũ xuất sắc và 0xMaki, Sushiswap hiện tại đang là một DEX mạnh mẽ trong thị trường chỉ duy nhất là đứng sau Uniswap mà thôi. Điều này cũng có thể được thể hiện qua volume giao dịch ở trong tháng 6: Nếu như mà volume giao dịch của Uniswap là $43B, thì Sushiswap xếp vị trí thứ hai ở trong các DEX với $8B.
Vậy còn thị trường thì sao? Nếu như mà Uniswap tập trung chi tiết về giao dịch, thì Sushiswap sẽ lựa chọn cho mình một hướng đi hoàn toàn khác, đấy là đi theo chiều ngang, với rất nhiều sản phẩm như Trading, IDO platform, Lending,… Nên là ở trong tương lai, vẫn có khả năng tất cả hai đều ở vị thế chiến thắng, không ai thua ai.
Xem thêm về mô hình SushiSwap để hiểu cơ chế hoạt động của từng tính năng bên trong, từ đó anh em sẽ biết vì sao mình nói SushiSwap sẽ có thể chiến thắng giống Uniswap.
Sự cạnh tranh đến từ các dự án trên các blockchain khác
Không thể nào không nhận được, chi phí giao dịch ở Ethereum là một vấn đề cực kỳ hack não. Ở tháng 7 tới tháng 8 năm 2020, khi trào lưu Yield Farming và token pump mạnh ở Uniswap có mặt trên thị trường, đã đẩy chi phí giao dịch lên tới hàng chục, thậm chí hàng trăm. Việc này gây ra trở ngại vô cùng lớn đối với những nhà giao dịch bé.
Vẫn chưa hết câu chuyện vẫn tiếp tục diễn ra cho tới tháng 2 đến 3 năm 2021, khi mà MEV bắt đầu hót lên với việc các bot tham gia gas war, đã đẩy chi phí giao dịch lên vô cùng cao thêm một lần nữa. Để có thể nói theo một cách dễ hiểu hơn, MEV là việc những thợ đào (miners) lợi dụng quyền hạn của mình để có thể sắp xếp toàn bộ thứ tự giao dịch và đồng thời kiếm tiền cho chính bản thân, chi tiết hơn là họ sẽ ưu tiên giải quyết trước những giao dịch mà chịu chi phí nhiều hơn, chứ không bao giờ giải quyết theo quy tắc First come, việc này là một hành vi rất không công bằng, First Service theo thời gian người sử dụng đưa lệnh on-chain vào.
Lúc này, đã xuất hiện một bước ngoặt mới ở Binance Smart Chain: PancakeSwap.
PancakeSwap cũng là một fork của Uniswap như Sushiswap. Dự án đã xử lý tất cả những nhược điểm chi phí giao dịch cao của Uniswap trên Ethereum, hút nguồn tiền qua Binance Smart Chain cực kỳ nhiều. Sau đấy, không can tâm mình chỉ đơn thuần là một bản fork, PancakeSwap đã công bố ra mắt vô cùng nhiều tính năng, làm cho dự án trở thành DEX biểu tượng khi cộng đồng nói tới Binance Smart Chain.
Anh em có thể xem thêm về mô hình PancakeSwap để biết chi tiết cách hoạt động của từng tính năng bên trong nó, từ đó sẽ hiểu vì sao PancakeSwap lại thành công như vậy.
Bên cạnh đó, tuy là chi phí giao dịch hiện đã giảm nhiệt vô cùng nhiều, nhưng mà những blockchain khác cũng dần dần ra những DEX riêng với mục đích có thể kéo nguồn tiền về hệ sinh thái của mình. Ta có Orca trên Solana, QuickSwap trên Polygon, Raydium,…
Ở trong cuộc chiến gay cấn lần này, Uniswap liệu rằng có thể giữ vững được vị trí top DEX của mình? Việc này sẽ phụ thuộc đa số vào chiến lược của Uniswap.
Lời kết
Như thế là, mình đã giới thiệu với mọi người về Uniswap là gì và toàn bộ tất cả thông tin chi tiết liên quan về sàn Uniswap. Nếu như mà mọi người muốn tìm hiểu một cách kỹ càng hơn liên quan về cơ chế hoạt động của Uniswap và những dự phóng về tiềm năng hay cơ hội đầu tư với Uniswap V2, thì hãy tham khảo ngay bài phân tích mô hình Uniswap V2.
Xin chào và hẹn gặp lại mọi người ở những bài viết sau!